Stop Expansionism - Chống Bành Trướng

Ảnh NTDVN tổng hợp

Nguyên HÆ°Æ¡ng • 23:46, 18/08/21

Cùng má»™t mục đích “rút quân”, nhÆ°ng thế cờ đã hỏng, chính quyền Biden đối mặt vá»›i thất bại “đáng hổ thẹn” ở Afghanistan. Ai đã phá nát thế cờ vây chặt chẽ, mÆ°u lược mà ông Trump đã bài trí ở Trung Đông nói chung và Afghanistan nói riêng? Chính quyền Biden là vô tình hay hữu tình trao cho khủng bố Taliban cÆ¡ há»™i cai trị Afghanistan lần nữa?

Chủ nhật ngày 15/8, sau hÆ¡n má»™t tuần liên tục tấn công và đánh chiếm, quân khủng bố Taliban đã chiếm được hầu hết các thủ phủ của 34 tỉnh lỵ Afghanistan và tiến quân vào thủ đô Kabul, chiếm Dinh Tổng thống và tuyên bố chiến tranh kết thúc. 

Sân bay Kabul, đường thoát cuối cùng, trở nên vô cùng há»—n loạn. Người dân Afghanistan trong tuyệt vọng nói: “Họ đã bán đứng chúng tôi cho Taliban”. Hàng nghìn người giẫm đạp lên nhau trên đường băng để giành đường thoát. Nhiều người bám vào thành máy bay quân sá»± Mỹ cất cánh. Má»™t số người bị thÆ°Æ¡ng và ít nhất 7 người thiệt mạng. 

Tốc độ sụp đổ của chính phủ Afghanistan và sự hỗn loạn sau đó đã thể hiện sự thất bại khó lý giải của chính quyền Biden. Tổng thống Hoa Kỳ hoàn toàn bất lực. Tổng thống Hoa Kỳ đã bị chỉ trích gay gắt bởi Tổng thống tiền nhiệm, bởi chính Đảng Dân chủ của ông, bởi Đảng Cộng hòa, các chính khách và nhà phê bình cũng như bởi thế giới phương Tây. Cựu Tổng thống Trump và nhiều dân biểu Mỹ đã kêu goi ông Biden từ chức.

Điều gì đã dẫn đến sá»± thất bại má»™t cách “đáng hổ thẹn” nhÆ° vậy của ông Biden?

DW Ä‘ã nói chuyện vá»›i ông Paul Miller, cá»±u Giám đốc phụ trách Afghanistan trong Há»™i đồng An ninh Quốc gia Hoa Kỳ dÆ°á»›i thời các cá»±u Tổng thống George W. Bush và Barack Obama. Ông Miller, người từng phục vụ ở Afghanistan cho biết, ông đã cảnh báo Tổng thống rằng Taliban Ä‘ang “mạnh nhất” về quân sá»± trong 20 năm qua, cảnh báo về khả năng xảy ra ná»™i chiến và tình hình ngày càng xấu Ä‘i ở Afghanistan, Tổng thống Biden vẫn ‘khăng khăng’ đẩy mạnh tiến trình rút quân. 

Quyết định rút quân vá»™i vã khỏi Afghanistan của Tổng thống Joe Biden không chỉ không có bất kỳ chiến lược rõ ràng nào mà còn vào thời Ä‘iểm mà Mỹ Ä‘ang suy yếu nhất tại Trung Đông, sau khi ná»— lá»±c đảo ngược mọi chính sách của người tiền nhiệm. Mỹ đã và Ä‘ang đẩy Afghanistan vào má»™t cuá»™c há»—n loạn má»›i, quay trở lại ká»· nguyên nÆ¡i các vụ hành quyết phanh thấy, nem đá tá»›i chết xảy ra trên đường phố mà không cần tòa án, nÆ¡i phụ nữ bị giam lỏng trong nhà và bị đối xá»­ nhÆ° nô lệ, nÆ¡i các bé gái không có ngày tá»±u trường…. Phiến quân Taliban. Ảnh NTDVN tổng hợp

Khi còn đương nhiệm, cựu Tổng thống Trump đã lên kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan, vốn bày ra thế cờ vây mưu lược và bền vững, đặt Mỹ hoàn toàn ở thế thượng phong. Mỗi nước đi của ông đều tiêu diệt trực diện kẻ thù hoặc không cho đồng minh của chúng hỗ trợ. Ông Trump cũng mở rộng đồng minh trong khu vực, khiến kẻ thù của Mỹ ở Trung Đông đều không còn cơ hội tiếp tế, câu kết với nhau, cũng như không còn tiếp cận được nguồn lực tài chính và vũ khí.

Hãy xem lại các nÆ°á»›c cờ kinh ngạc của Trump và thế cờ vây khiến bất kỳ ai hiểu biết hay quan tâm tá»›i Trung Đông đều phải thán phục, dù người đó yêu hay ghét, ủng há»™ hay phản đối ông. 

Thế cờ vây mÆ°u lược ở Trung Đông 

71 năm Trung Đông bị chia rẽ khi Israel không được công nhận bởi thế thế giá»›i Ả-rập. Hàng chục năm Trung Đông đẫm máu bởi các xung Ä‘á»™ng sắc tá»™c, tôn giáo. Má»™t thá»±c tế là các nhóm vÅ© trang thành lập vá»›i lý do bảo vệ tôn giáo và sắc tá»™c đã dần trở nên cá»±c Ä‘oan và trở thành các tổ chức khủng bố, lấy lý do tôn giáo, sắc tá»™c để giết người, phá hủy văn hóa và thu thập quyền lá»±c. 

Không chỉ vậy, Trung Đông còn có những nhà nÆ°á»›c tài trợ cho khủng bố nhÆ° Iran, Qatar… Trung Đông còn há»—n loạn thêm bởi các thế lá»±c ngoại lai nhÆ° Trung Quốc và Nga – những nền kinh tế có chung kẻ thù là Mỹ – cùng các tổ chức khủng bố ở khu vá»±c này. 

Tất cả những xung đột trên làm suy yếu năng lực của Mỹ ở Trung Đông. Trong suốt 8 năm tại vị của chính quyền Obama, Trung Đông hoàn toàn hỗn loạn.

Vốn không Æ°a Israel, chính phủ Obama kết thân vá»›i các lá»±c lượng Ả-rập và lạnh nhạt vá»›i Israel. Hòa bình ở Dải Gaza được tìm kiếm bằng cách ‘hào phóng’ vá»›i Palestine. Kết quả là hòa bình ở Trung Đông bị cách tiếp cận này khoét sâu thêm vào ‘vét lở loét lâu năm’ bởi Ả-rập vốn luôn muốn xóa sổ Israel và Hamas vốn sinh ra vá»›i mục tiêu là ‘giết đến người Israel cuối cùng’.

Không chỉ vậy, chính quyền Obama – Biden, sá»­ dụng thỏa thuận hạt nhân vá»›i Iran để giúp Iran thoải mái tiếp cận nguồn tiền, nguồn lá»±c và làm giàu uranium từ bên ngoài. Iran đã bắt tay vá»›i Trung Quốc và Nga, cÅ©ng nhÆ° tài trợ các tổ chức khủng bố, trong đó có Hamas, Taliban… 

Chính phủ Obama dung túng Iran, mà đằng sau Iran là các lá»±c lượng khủng bố ở Trung Đông và Trung Quốc. Trong suốt 8 năm này, những thảm họa nhÆ° Benghazi trở thành vết nhÆ¡ lá»›n nhất trong lịch sá»­ nÆ°á»›c Mỹ. Mỹ chÆ°a bao giờ suy yếu nhÆ° thế.  

Cựu Tổng thống Donald Trump tiếp nhận một nước Mỹ và một Trung Đông như thế. Nhưng có lẽ vì vậy, năng lực ‘kinh bang, tế thế, bình thiên hạ’ của ông Trump mới khiến thế giới đi từ kinh ngạc này tới khâm phục khác.

1. Khôi phục sức mạnh của quân Ä‘á»™i Mỹ và chỉnh đốn NATO

Trong năm đầu tiên nắm quyền, ông Trump đã sa thải 214 tÆ°á»›ng lÄ©nh và đô đốc chủ chốt thời Obama, khôi phục lại chính khí của quân Ä‘á»™i Mỹ. Vá»›i khối NATO, ông buá»™c các thành viên phải đóng góp hợp lý, không đổ chi phí lên má»™t mình nÆ°á»›c Mỹ. Điều này khiến trách nhiệm thành viên NATO tăng thêm và khối liên minh quân sá»± mạnh mẽ hÆ¡n vì tiền Ä‘i đôi vá»›i trách nhiệm. 

2. Thiết lập hòa bình ở Trung Đông bằng cách ủng há»™ Israel, mở rá»™ng đồng minh và thế lá»±c của Mỹ trong khu vá»±c này 

Vá»›i hậu thuẫn của Mỹ, thế giá»›i Ả -rập thừa nhận Israel, tái lập hòa bình chÆ°a từng có ở Trung Đông sau 71 năm há»—n loạn. 

Ông Trump là tổng thống đầu tiên của Mỹ ghé thăm và cầu nguyện tại Bức tường Than khóc (Wailing Wall) và Nhà thờ Má»™ thánh ở Jerusalem. Ông cÅ©ng là tổng thống Mỹ đầu tiên công nhận Jerusalem là thủ đô Israel và chuyển đại sứ quán Mỹ về thành phố này. 

Bằng các bước đi chiến lược hiệu quả, ông Trump đã có đột phá với Hiệp định Abraham, đạt thỏa thuận đột phá lịch sử giữa người Israel và người Ả Rập, với việc thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức giữa Israel và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Bahrain, Maroc và Sudan. Đây là điều mà 71 năm qua không ai làm được, bất chấp mọi nỗ lực can thiệp về chính trị và chiến tranh triền miên. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper đã phải thốt lên rằng “đây thực sự là một sự thành công vĩ đại của ông Trump”.

Trung Đông hòa bình và vững mạnh, Israel được thừa nhận, lá»±c lượng của Mỹ ở nÆ¡i này mở rá»™ng, vững chắc. Theo đó, thế lá»±c khủng bố và tiếp tay cho khủng bố buá»™c phải yếu Ä‘i. 

3. Xóa sổ tổ chức khủng bố lá»›n nhất ở Trung Đông ISIS, loại bỏ trùm khủng bố khét tiếng thế giá»›i ở Iran, tÆ°á»›ng hồi giáo Iran Qassem Soleimani của lá»±c lượng Quds Force 

Đáng nói, cả hai nÆ°á»›c cờ xóa sổ ISIS và tÆ°á»›ng hồi giáo Iran Qassem Soleimani đều không lấy Ä‘i má»™t quân nhân nào của Mỹ, đều kín kẽ và bất ngờ trÆ°á»›c sá»± kinh hoàng, khiếp đảm của các thế lá»±c trong bóng tối. 

Tướng Soleimani được xem là người hùng cách mạng ở Iran. Teheran chắc chắn sẽ báo thù người tiêu diệt ‘người hùng’ của họ. Nhưng ông Trump vẫn thản nhiên tiêu diệt hắn nếu điều đó mang lại hòa bình cho Trung Đông, bảo vệ mạng sống của quân nhân Mỹ.

Năm 2018, tÆ°á»›ng Joseph Votel, tÆ° lệnh Bá»™ chỉ huy trung tâm phụ trách chiến dịch quân sá»± Mỹ ở Trung Đông, đã giải thích về vai trò của Soleimani nhÆ° sau: “Ở bất cứ đâu có hoạt Ä‘á»™ng của Iran, chúng ta đều thấy Qassem Soleimani. Syria – hắn ở đó, Yemen – hắn cÅ©ng ở đó. Lá»±c lượng Quds do hắn chỉ huy chính là mối Ä‘e dọa lá»›n, chúng là những kẻ đứng sau các hoạt Ä‘á»™ng gây bất ổn trong khu vá»±c”.

Các con số thÆ°Æ¡ng vong của Mỹ ở Trung Đông qua các đời tổng thống thá»±c sá»± là các con số biết nói: 

• Số lính Mỹ mất mạng ở Trung Đông thời Tổng thống Bush là hÆ¡n 5.000.
• Số lính Mỹ mất mạng ở Trung Đông thời Tổng thống Obama là hÆ¡n 2.500.
• Số lính Mỹ mất mạng trong thời Tổng thống Trump là 63.
• Israel chuyển thủ đô đến Jerusalem mà không có nÆ°á»›c nào ở Trung Đông dám gây hấn vá»›i Mỹ. 

4. Vô hiệu hóa nhà nÆ°á»›c tài trợ khủng bố Iran: Rút khỏi thỏa thuận hạt nhân vá»›i Iran,  cấm vận Iran trong khi đồng thời làm suy yếu Trung Quốc. 

Iran mạnh sẽ luôn khiến Palestine (đằng sau là Hamas) khuấy đảo Israel. Hòa bình ở Bờ Tây là vô nghÄ©a nếu Iran không bị vô hiệu hóa. Ngoài ra, Iran mạnh thì các thế lá»±c khủng bố ở Trung Đông sẽ ngày càng hung hăng hÆ¡n bởi Iran (đằng sau là Trung Quốc) cần mở rá»™ng bè phái để làm suy yếu Mỹ và tẩy trắng tá»™i lá»—i cho nhau, cÅ©ng há»— trợ nhau thâu tóm quyền lá»±c mà họ muốn. 

Thỏa thuận hạt nhân Iran dÆ°á»›i thời Obama là má»™t lá»— hổng lá»›n, tạo cÆ¡ há»™i cho Nga và Trung Quốc há»— trợ Iran. Nhờ thỏa thuận này, Iran có nhiều quyền trong việc tiếp cận tiền bạc, tài nguyên, nguồn lá»±c vá»›i các thế lá»±c khác ở Trung Đông. 

Ngay khi tại vị, ông Trump quyết định rút khỏi thỏa thuận này và áp đặt đòn trừng phạt Iran bằng cấm vận kinh tế. Việc cấm vận của Mỹ và đồng minh khiến Iran thá»±c sá»± bị cô lập và suy yếu. Cùng vá»›i sá»± suy yếu của Trung Quốc do các biện pháp trừng phạt thÆ°Æ¡ng mại, nÆ°á»›c cờ này của ông Trump đã giúp củng cố hòa bình ở Trung Đông và nâng cao vị thế của Mỹ. 

Với tư thế này, việc rút quân khỏi Afghanistan mà vẫn giữ nền hòa bình cho đất nước này cũng như đảm bảo vị thế của Mỹ ở Trung Đông chỉ là nước cờ cuối cùng trong thế cờ vây của ông Trump, một nước cờ chắc chắn và không gây hao tổn cho Mỹ.

Đáng tiếc, thế vận xoay chiều, ông Trump buá»™c phải để lại thế cờ vây hoàn hảo này cho người kế nhiệm. Không biết vì lý do gì, do không hiểu thế cờ, do tật đố hay do mÆ°u toan vì má»™t nhà nÆ°á»›c khác, chính quyền kế nhiệm Ä‘Æ¡n giản là đã làm mọi thứ để phá tan thế cờ vây của ông Trump. Từ đây, mất mát của Mỹ ở Trung Đông là không thể kể đếm. 

Nước cờ thượng phong với Taliban

Bên trong Afghanistan, ông Trump thiết lập các thỏa thuận có Ä‘iều kiện vá»›i Taliban. Điều này có nghÄ©a là, quân Ä‘á»™i Mỹ sẽ phản kích bất kỳ lúc nào nếu các thỏa thuận này tan vỡ. Và nếu các Ä‘iều kiện này được duy trì, Taliban có lý do để cân nhắc được mất khi xâm chiếm Afghanistan, không thể Ä‘uổi Mỹ tháo chạy về nÆ°á»›c chỉ trong vài chục ngày ngắn ngủi. 

TrÆ°á»›c cuá»™c khủng hoảng tuần qua của Mỹ ở Afghanistan, Tổng thống Trump đã lên tiếng và chỉ trích chính quyền Biden về tình hình hiện tại ở Afghanistan. Ông Trump nhấn mạnh rằng, ông đã đàm phán trá»±c tiếp vá»›i những thủ lÄ©nh của Taliban và việc rút quân hẳn sẽ khác và thành công, chứ không phải những gì Ä‘ang diá»…n ra hiện nay, Global Conflict Tracker cho hay. 

“Cá nhân tôi đã có các cuộc đàm phán với các thủ lĩnh hàng đầu của Taliban, theo đó họ hiểu những gì họ đang làm bây giờ sẽ không thể được chấp nhận. Đó hẳn sẽ là một cuộc rút quân khác biệt và thành công, và Taliban hiểu điều đó hơn bất kỳ ai. Những gì đang diễn ra bây giờ là không thể chấp nhận được. Nó đáng lẽ phải được thực hiện tốt hơn nhiều”, ông Trump nói.Tổng thống Trump thăm binh sỹ Mỹ tại Afghanistan ngày 28/11/2019. (Ảnh: White House)

Ông Trump có một cuộc rút lui theo từng giai đoạn dựa trên các điều kiện trên thực tế để chuyển sang giai đoạn tiếp theo. Ông Trump đã tham gia cùng với các nhà lãnh đạo địa phương trong khu vực. Còn Joe Biden đã làm Tổng thống được 7 tháng nhưng ông vẫn chưa hề nói chuyện với Thủ tướng Pakistan.

Hiệp định hòa bình Hoa Kỳ – Taliban được ký kết ngày 29/2/2020 giữa chính quyền Trump và Taliban bao gồm 4 điểm chính:

• Hoa Kỳ và NATO rút hết quân Ä‘á»™i khỏi Afghanistan trong vòng 14 tháng.
• Taliban cam kết không sá»­ dụng lãnh thổ Afghanistan làm bàn đạp Ä‘e dọa an ninh Hoa Kỳ.
• Khởi Ä‘á»™ng các cuá»™c đàm phán ná»™i bá»™ Afghanistan vào ngày 10/3.
• Ngừng bắn vÄ©nh viá»…n và toàn diện.

Thế cờ hoàn hảo bị phá nát bởi chính quyền kế nhiệm 

Chiều Thứ Hai ngày 16/8 (giờ Mỹ), Tổng thống Biden đã từ nÆ¡i ông Ä‘ang thưởng ngoạn kỳ nghỉ, bắt đầu từ hai ngay trÆ°á»›c khi Taliban chiếm Kabul và Dinh tổng thống, quay về Washington để phát biểu trÆ°á»›c công chúng về thảm cảnh Afghanistan. Trong bài phát biểu của mình, ông đổ lá»—i cho các nhà lãnh đạo chính trị và quân sá»± của Afghanistan “đã bỏ cuá»™c và tháo chạy khỏi đất nÆ°á»›c” khiến cho Afghanistan “sụp đổ nhanh hÆ¡n tưởng tượng”. Ông cÅ©ng đổ lá»—i cho cá»±u Tổng thống Trump vì ông Trump đã đàm phán má»™t thỏa thuận vá»›i Taliban để bắt đầu rút quân vào ngày 1/5/2021. Ông Biden nói thêm rằng, chính quyền của ông buá»™c phải tuân theo các đường lối của má»™t thỏa thuận mà ông Trump đã ký kết.

Tuy nhiên ông Biden không hề nhìn vào sai lầm chiến lược của mình để tìm ra nguyên nhân đằng sau sá»± phát triển nhanh chóng của Taliban. 

Hãy xem từ ngày 20/1/2021, chính quyền Biden đã thay đổi nước Mỹ và thế giới thế nào.

1. Tái gia nhập Thỏa thuận hạt nhân Iran

Ngày 8/2/2021, chỉ 20 ngày sau khi bước chân vào Nhà trắng, bất chấp các thành công không thể chối cãi và không thể rực rỡ hơn dưới thời cựu tổng thống Trump về vấn đề Iran và Trung Đông, tân chính quyền Biden đã phá hủy thành tựu đó bằng cách đảo ngược chính sách: quay trở lại Thỏa thuận hạt nhân Iran. Động thái này của ông Biden đã cởi trói cho Iran vốn đang bị vắt kiệt tài chính, vắt kiệt nguồn tiền tài trợ khủng bố. Ông Biden đã mở đường để Trung Quốc bơm tiền vào nước này.

Bên cạnh việc rút khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2018, ngay lập tức, rõ ràng và mạnh tay, ông Trump nhanh chóng trừng phạt các cá nhân và tổ chức Trung Quốc, Iran vi phạm sắc lệnh cấm vận Iran. Ông Trump đã tiêu diệt trùm khủng bố của Iran. Vấn đề hạt nhân và thái Ä‘á»™ hung hăng của Iran, ngay lập tức Ä‘i vào khuôn khổ mà Mỹ mong muốn. 

Tuy nhiên, ông đã chọn nÆ°á»›c cờ ngược lại: khÆ¡i thông lại lá»— hổng chiến lược về địa chính trị tại Trung Đông và ủng há»™ cho thế lá»±c Trung Quốc. Trung Quốc và Iran ngay sau đó ký thỏa thuận thÆ°Æ¡ng mại để Trung Quốc bÆ¡m 400 tá»· USD vào Iran trong 25 năm. Theo đó, Trung Quốc phục hÆ°ng sức mạnh tại Trung Đông và Mỹ bắt đầu con đường củng cố vị thế “nói mà chẳng ai nghe” tại Trung Đông, theo NTDVN nhận định.

CÅ©ng bằng việc tái gia nhập thỏa thuận hạt nhân, Mỹ ‘thả sói’ Iran ra khỏi chuồng và Trung Đông lại chìm trong khói lá»­a vá»›i các nhóm khủng bố Hamas và  Heizbolla tấn công Israel bằng các cuá»™c không kích, Reuters Ä‘Æ°a tin.

Thật không may, chính quyền của ông Biden chỉ đơn giản là từ chối chấp nhận hiện trạng một Trung Đông đang tốt hơn, hòa bình và ổn định hơn. Con chó sói Iran được thả khỏi vòng cương tỏa của Mỹ, được bơm tiền để tiếp tục các hành động tài trợ khủng bố và đẩy mạnh chương trình làm giàu uranium.

Theo Viện chính sách Atlantic Council của Mỹ, ngày 31/1, phái Ä‘oàn của Taliban đã đến Tehran và được các quan chức cấp cao của Iran tiếp đón. Họ đã thảo luận về “mối quan hệ giữa cả hai nÆ°á»›c, tình hình của những người Afghanistan di cÆ° ở Iran, và tình hình chính trị và an ninh hiện tại của Afghanistan và khu vá»±c”.

Trước đó, các thủ lĩnh Taliban đến thăm Iran vào tháng 11 năm 2019. Đây là một chuyến đi nhằm “giúp đỡ hòa bình và an ninh Afghanistan”.

Iran, một nhà nước chuyên tài trợ cho các nhóm khủng bố, thực sự cần Afghanistan không có Mỹ hiện diện bên sườn của họ và đó là lý do tại sao Iran trở thành kẻ ủng hộ quân khủng bố Taliban.

2. ‘Gián tiếp’ tài trợ cho Hamas 253 triệu USD – khuấy đảo bạo lá»±c Dải Gaza 

Các quan chức Biden cÅ©ng Ä‘Æ°a người Palestine, và do đó là Hamas (hay còn gọi là Tổ chức Anh em Hồi giáo), trở lại vá»›i ngân sách tài trợ cho Palestine lên tá»›i 235 triệu USD. Tổng thống Trump đã cắt đứt khoản tiền này của họ vào năm 2018 khi nhận ra rằng tổ chức này đứng đằng sau khủng bố. 

Đối ngược vá»›i cá»±u Tổng thống Trump, ông Biden khôi phục các khoản tiền trợ cấp cho khủng bố, tiếp tay cho khủng bố và tăng cường sá»± bất ổn Trung Đông, tặng cÆ¡ há»™i để các nhóm khủng bố liên kết và há»— trợ lẫn nhau, cÅ©ng nhÆ° làm suy yếu vai trò của Mỹ trong khu vá»±c. 

Mỹ rút quân ‘vô Ä‘iều kiện’ vá»›i Taliban  – Thất bại của Biden là không thể tránh

Bỏ qua tất cả đàm phán có Ä‘iều kiện vá»›i Taliban, chính quyền ông Biden hiển nhiên đã chấp nhận thế cờ vô Ä‘iều kiện, mặc Taliban tung hoành. Điều này đồng nghÄ©a vá»›i việc trao tặng “miếng bánh Afghanistan” cho Taliban và làm lợi cho Bắc Kinh.

Ngay sau khi Mỹ rút quân vào tháng Năm, Taliban đã tăng cường tấn công và chiếm giữ 1/2 lãnh thổ Afghanistan. 

Theo kế hoạch rút quân của cá»±u Tổng thống Trump, Taliban phải cam kết không sá»­ dụng lãnh thổ nÆ°á»›c này làm bàn đạp Ä‘e dọa an ninh Mỹ, cÅ©ng nhÆ° buá»™c phải ngừng bắn vÄ©nh viá»…n và toàn diện. Thế nhÆ°ng, được chính quyền Biden thả lỏng vô Ä‘iều kiện và dÆ°á»›i sá»± hậu thuận của Iran, Trung Quốc và Nga, Taliban đã tấn công thần tốc và chiếm giữ đồng loạt các thủ phủ tỉnh ly và thủ đô Kabul chỉ trong vòng má»™t tuần, chiếm giữ được căn cứ quân sá»± Bagram lá»›n nhất cùng toàn bá»™ khí tài quân sá»± vừa được Mỹ bàn giao cho chính phủ Afghanistan hồi đầu tháng Bảy, theo Reuters. 

Ngày Taliban chiếm đóng Kabul cÅ©ng là ngày Tổng thống Biden Ä‘ang thưởng ngoạn kỳ nghỉ tại trại David. Khi Kabul bị Taliban bủa vây tứ phía, ông vẫn ở nÆ¡i nghỉ và giữ im lặng. Khi Taliban tiến vào Kabul và chiếm Dinh Tổng thống, ông vẫn ở đó và giữ im lặng. Khi người dân ở Kabul hoảng loạn, Tổng thống vẫn im lặng. Khi Đại sứ quán Mỹ được sÆ¡ tán ra khu vá»±c sân bay để giải cứu nhân viên, có tiếng súng nổ ở sân bay, ông vẫn giữ im lặng. Hai ngày sau khi Kabul rÆ¡i vào tay Taliban, Tổng thống Biden má»›i từ nÆ¡i nghỉ trở về Washington để có bài phát biểu trÆ°á»›c người dân trên toàn quốc về cuá»™c khủng hoảng này. Liệu đây có phải là dấu hiệu bật đèn xanh cho Taliban? Hoặc ít nhất cÅ©ng khiến Taliban hiểu nhÆ° vậy? 

Ngày chủ nhật 15/8 cÅ©ng là ‘ngày tận thế’ của bao người. Các báo cáo cho biết có giao tranh ở sân bay Kabul Ä‘ang há»—n loạn vá»›i máy bay quân sá»± Mỹ và đồng minh sÆ¡ tán người về nÆ°á»›c và người dân Afghanistan tuyệt vọng giẫm đạp lên nhau để giành cÆ¡ há»™i lên máy bay thoát thân. Giá»›i chức Hoa Kỳ cho rằng, đây là thất bại lịch sá»­ của ông Biden và là ná»—i hổ thẹn khiến ông nên từ chức. Cảnh người dân Afghanistan chen lấn lên máy bay tại Sân bay quốc tế Hamid Karzai ở Kabul ngày 16/8. (Ảnh chụp màn hình video)

Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani phải trốn ra nÆ°á»›c ngoài để “tránh đổ máu”. Ông Ghani tuyên bố: “Lý do khiến chúng tôi rÆ¡i vào tình cảnh hiện nay là quyết định rút quân được Ä‘Æ°a ra quá Ä‘á»™t ngá»™t”. Ông cảnh báo thêm rằng, việc rút quân của Mỹ sẽ gây ra nhiều “hậu quả” nghiêm trọng. 

Tổng thống Ghani cÅ©ng thừa nhận Taliban không còn là “phong trào rời rạc và thiếu kinh nghiệm” khi ông tuyên bố: “Chúng ta Ä‘ang phải đối mặt vá»›i má»™t nhóm có khả năng chỉ huy và tổ chức, được hậu thuẫn bởi má»™t liên minh khủng bố quốc tế xấu xa và các thế lá»±c há»— trợ”.  

Cuối tháng Bảy, trước khi bước vào đợt tấn công thần tốc, 9 đại diện cấp cao của Taliban đã đến Trung Quốc và được đón chào với nghi thức ngoại giao chính thức.Trung Quốc đã ngang nhiên thừa nhận tổ chức khủng bố trên trường quốc tế. Sau cuộc gặp này, Taliban đã mở các cuộc tấn công thần tốc và chiến giữ hầu hết lãnh thổ Afghanistan chỉ trong vòng một tuần.Trong khi ngoại trưởng Vương Nghị bắt tay với thủ lĩnh Taliban theo nghi lễ ngoại giao long trọng nhất ở Bắc Kinh, thì nhiều thường dân vô tội và các nhà báo quốc tế tại Afghanistan đã bị bắt giữ, bị đem ra hành quyết, chặt đầu, phân thây. (Ảnh chụp qua màn hình)

Có thể dễ dàng nói rằng Trung Quốc ủng hộ việc Taliban chiếm lại Afghanistan.

Các phÆ°Æ¡ng tiện truyền thông nhà nÆ°á»›c tràn ngập những lời lẽ chế nhạo về việc Mỹ và phÆ°Æ¡ng Tây rút quân vá»™i vã và bỏ rÆ¡i người dân Afghanistan. Nó đã mô tả việc chiếm lại Afghanistan là sá»± “sỉ nhục” đối vá»›i Hoa Kỳ và là má»™t ví dụ kinh Ä‘iển về những gì xảy ra khi can thiệp vào công việc của các quốc gia khác. Điều mà Trung Quốc tuyên bố rằng họ sẽ không bao giờ làm nhÆ° vây, itv cho hay.

Thời báo Hoàn cầu đã đăng một lời nhắc nhở về bài phát biểu của George Bush 20 năm trước tuyên bố sự cai trị của Taliban kết thúc.

Sau đó là những bức ảnh về chuyến thăm Thiên Tân gần đây của Taliban. Cuộc gặp với Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị được công bố rộng rãi một cách bất thường. Ông Vương được dẫn lời nói rằng Taliban sẽ đóng một vai trò quan trọng trong quá trình hòa giải hòa bình và tái thiết Afghanistan.

Taliban và Chính phủ Trung Quốc đã duy trì quan hệ trong nhiều năm. Cuộc gặp gỡ của họ không có gì mới. Chỉ có việc Bắc Kinh đẩy mạnh tuyên truyền về mối quan hệ này là bất thường.

Rõ ràng là Ä‘á»™ng lá»±c và các kế hoạch chiếm đóng của Taliban đã được xây dá»±ng tại thời Ä‘iểm cuá»™c họp ngày 28/7 đó, và Trung Quốc đã được đảm bảo an ninh. Điều này cho phép má»™t số nhân viên đại sứ quán rời Ä‘i trÆ°á»›c khi Kabul thất thủ. 

Các nhân viên của Iran cÅ©ng được đảm bảo an toàn, theo DW. 

Sá»± rút quân vá»™i vã của chính quyền Joe Biden liệu có phải là để giải phóng các nguồn lá»±c nhằm ứng phó vá»›i các thách thức từ Trung Quốc, nhÆ° ông Biden từng nói hay là để tạo ra má»™t khoảng trống quyền lá»±c “vô chủ”, và đây giống nhÆ° nhường “miếng bánh” Afghanistan cho Taliban, để ĐCSTQ đứng sau cùng “thưởng thức”, nhÆ° được nêu trong má»™t bài bình luận Ä‘ang trên NTDVN.

Tương lai không ánh sáng

Taliban đã nổi tiếng về sá»± tàn bạo và thá»±c thi loại ká»· cÆ°Æ¡ng Hồi giáo cá»±c Ä‘oan và hà khắc trong 5 năm chúng cầm quyền cho đến khi bị lật đổ năm 2001. 

DÆ°á»›i bàn tay cai trị đẫm máu của Taliban, TV và truyền thông liên tục chiếu cảnh hành quyết kiểu thời trung cổ vá»›i người dân bị treo cổ ngoài đường, bị ném đá tá»›i chết, phụ nữ bị giam lỏng trong nhà và trẻ em gái không có ngày tá»±u trường sẽ lại diá»…n ra sau 4 năm Trung Đông giảm dần tiếng súng, sau 4 năm  TV và các kênh truyền thông mải miết đối xá»­ bất công vá»›i ông Trump. 

Bao nhiêu người sẽ phải chết, sẽ bị bạo hành, sẽ bị hành quyết dã man trên đất nÆ°á»›c Afghanistan trong những ngày tá»›i. 

Trung Đông dÆ°á»›i sức ảnh hưởng của Trung Quốc và hậu thuẫn của thế lá»±c này rồi sẽ về đâu? 

Kể từ khi ông Biden nỗ lực đảo ngược chính sách của ông Trump, vô số khủng hoảng đã bủa vây nước Mỹ trong khi nền kinh tế lớn nhất thế giới đang bị đình trệ.

Afghanistan không phải là cuộc khủng hoảng duy nhất mà Hoa Kỳ phải đối mặt trong kỳ nghỉ phép của tổng thống.

Fox News Ä‘Æ°a tin, Bá»™ An ninh Ná»™i địa (DHS) vừa tiết lá»™ hôm thứ Năm 12/8 rằng, hÆ¡n 212.000 người đã vượt biên vào tháng Bảy. Con số này tăng 13% so vá»›i tháng Sáu và là đỉnh Ä‘iểm trong hai thập ká»· qua. TrÆ°á»›c đó, Nhà Trắng đã hy vọng rằng, cái nóng mùa hè sẽ khiến người di cÆ° phải suy nghÄ© lại về chuyến Ä‘i vượt biên nguy hiểm.

Cuộc khủng hoảng ở biên giới trở nên tồi tệ hơn nữa do hàng nghìn người di cư được báo cáo dương tính với COVID-19 với biến thể Delta rất dễ lây lan. Họ đều được đưa vào các cơ sở giam giữ đã chật kín trước khi được thả vào Hoa Kỳ.

Ngoài ra, Tổng thống Biden đang rời xa Washington ngay trong khi các cuộc tranh cãi nội bộ dường như đang đặt hai mục trong chương trình nghị sự kinh tế quan trọng nhất của ông vào tình thế nguy hiểm.

Trong khi đó, một biện pháp chống lạm phát chính lại khiến các nhà kinh tế bất ngờ khi kết quả dẫn đến mức lạm phát cao kỷ lục khác, với lạm phát giá sản xuất tăng 7,8% trong khoảng thời gian 12 tháng kết thúc vào tháng Bảy. Con số đó là con số cao nhất được ghi nhận trong lịch sử hơn mười năm của chỉ số này, làm dấy lên lo ngại lạm phát có thể tồn tại lâu hơn một số dự đoán.

Afghanistan chỉ là cuá»™c khủng hoảng tiếp theo, dá»… Ä‘oán và  không tránh khỏi khi thế cờ đã bị phá tan.

Nguyên Hương

Tags: Hoa kỳ, tin thế giới, Trung cộng