Con bài chính trị để Trung Cộng kiểm soát Đông Nam Á

Lê Minh â¢Â 18:07, 19/06/21
Nưá»c Äang thay thế dầu má» trá» thà nh tà i nguyên thiên nhiên chiến lược cá»§a thế ká»· 21. Trung Quá»c tháºt may mắn khi cao nguyên Thanh Hải-Tây Tạng, ÄÆ°á»£c gá»i là Cá»±c thứ ba cá»§a thế giá»i và còn ÄÆ°á»£c gá»i là âTháp nưá»c cá»§a châu Ãâ, nằm trong biên giá»i cá»§a nưá»c nà y. Tuy nhiên, chÃnh quyá»n Trung Quá»c Äã phá»t lá» luáºt nưá»c quá»c tế cá»§a Liên hợp quá»c và Äang vÅ© khà hóa các nguá»n tà i nguyên nưá»c Äá» già nh quyá»n kiá»m soát và Äe dá»a các quá»c gia khác.
Sông Mekong
Sông Mekong Äã từng là má»t trong những nguá»n tà i nguyên nưá»c phong phú nhất trên Trái Äất. Nó bắt nguá»n từ Suá»i Lasagongma, là má»t dòng sông bÄng á» Cao nguyên Tây Tạng, chảy qua Trung Quá»c, Là o, Thái Lan, Campuchia, Myanmar, Viá»t Nam và cuá»i cùng Äá» ra Biá»n Äông. Lưu vá»±c Thượng lưu sông Mekong ÄÆ°á»£c gá»i là sông Lancang á» Trung Quá»c. ÄÆ°á»£c biết Äến vá»i cái tên âDanube cá»§a phương Äôngâ, hiá»n Äã trá» thà nh má»t con bà i thương lượng chÃnh trá» Äá» Äảng Cá»ng sản Trung Quá»c (ÄCSTQ) kiá»m soát Äông Nam Ã.
11 con Äáºp ÄÆ°á»£c chÃnh quyá»n Trung Quá»c xây dá»±ng trong lưu vá»±c sông Lancang Äã ảnh hưá»ng nghiêm trá»ng Äến sông Cá»u Long, Äe dá»a cuá»c sá»ng cá»§a 70 triá»u ngưá»i. Ngà y 12/2 vừa qua, Ủy ban sông Mekong (MRC) bao gá»m 4 quá»c gia – Thái Lan, Là o, Campuchia và Viá»t Nam – Äã thông báo rằng dòng chảy dao Äá»ng cá»§a sông Äã giảm xuá»ng mức âÄáng lo ngạiâ và các con Äáºp do Trung Quá»c xây dá»±ng là má»t phần cá»§a lý do.
Tuy nhiên, và o ngà y 8/6, tại Há»i nghá» Bá» trưá»ng Ngoại giao Hợp tác Lancang-Mekong (LMC) lần thứ sáu tá» chức tại Trùng Khánh, Trung Quá»c, 5 quá»c gia gá»m Campuchia, Là o, Myanmar, Thái Lan, Viá»t Nam Äã Äạt ÄÆ°á»£c nhất trà thông qua âSáng kiến ââlà m sâu sắc Hợp tác giữa ChÃnh quyá»n Äá»a phương cá»§a các nưá»c Lancang-Mekongâ vá»i Trung Quá»c.
Tại sao váºy? Dưá»ng như có gì Äó Äã khiến há» thay Äá»i. NÄm 2010, Thái Lan, Là o, Viá»t Nam và Campuchia Äã lên tiếng phản Äá»i Trung Quá»c vá» viá»c má»±c nưá»c sông Mekong giảm nghiêm trá»ng, tin rằng các Äáºp cá»§a Trung Quá»c trên sông Lancang gây ra hạn hán á» hạ lưu. Tuy nhiên, ÄCSTQ Äã phá»§ nháºn Äiá»u Äó và phá»t lá» tình trạng hạn hán á» lưu vá»±c sông Mekong. Tuy nhiên, và o nÄm 2016, Viá»t Nam Äã trải qua má»t Äợt hạn hán nghiêm trá»ng do lượng nưá»c sông giảm, dẫn Äến má»t sá» khu vá»±c ven biá»n bá» nưá»c biá»n xâm thá»±c. Trong má»t Äá»ng thái bất thưá»ng, ÄCSTQ Äã chìa tay cho Viá»t Nam và cung cấp nưá»c cho há» từ Trạm Thá»§y Äiá»n Jinghong á» tá»nh Vân Nam cá»§a Trung Quá»c, Äến hạ lưu sông Mekong từ ngà y 15/3/2016 Äến ngà y 10/4/2016. 2 sá»± cá» nà y cho thấy rằng ÄCSTQ Äã kiá»m soát van nưá»c cá»§a sông Mekong.
Và o ngà y 11/4/2020, má»t nghiên cứu ÄÆ°á»£c công bá» bá»i Eyes on Earth Inc., má»t công ty nghiên cứu và tư vấn cá»§a Hoa Kỳ chuyên vá» tà i nguyên nưá»c, Äã xác nháºn thá»±c tế.
Công ty Äã thu tháºp dữ liá»u vá» tinh do Máy chụp ảnh / Máy thu thanh vi sóng cảm biến Äặc biá»t (SSMIS) thu ÄÆ°á»£c Äá» phát hiá»n lượng mưa á» thượng nguá»n và lượng tuyết tan cá»§a lưu vá»±c sông Mekong á» Trung Quá»c từ nÄm 1992 Äến cuá»i nÄm 2019. Dữ liá»u sau Äó ÄÆ°á»£c MRC so sánh vá»i các kết quả Äo má»±c nưá»c sông tại Trạm Thá»§y vÄn Chiang Saen cá»§a Thái Lan, trạm gần Trung Quá»c nhất, Äá» tạo ra má»t mô hình dá»± báo vá» mức Äá» tá»± nhiên cá»§a con sông. Nghiên cứu chá» táºp trung và o các vùng nưá»c chảy ra khá»i Trung Quá»c và không nhìn xa hÆ¡n vá» phÃa hạ lưu. Trong những nÄm Äầu cá»§a dữ liá»u, từ nÄm 1992, mô hình dá»± báo và các phép Äo má»±c nưá»c sông phù hợp chặt chẽ vá»i nhau. Nhưng bắt Äầu từ nÄm 2012, khi các Äáºp thá»§y Äiá»n á» thượng nguá»n sông Mekong cá»§a Trung Quá»c bắt Äầu hoạt Äá»ng, mô hình và các chá» sá» má»±c nưá»c sông bắt Äầu khác nhau, trùng vá»i thá»i Äiá»m các há» chứa cá»§a các Äáºp Trung Quá»c tÃch nưá»c trong mùa mưa và xả nưá»c và o mùa khô. Sá»± khác biá»t Äặc biá»t rõ rá»t và o nÄm 2019. Mặc dù Trung Quá»c bác bá» các phát hiá»n nà y, cho rằng tá»nh Vân Nam Äã chứng kiến ââmức Äá» hạn hán nghiêm trá»ng và o nÄm 2019, nhưng dữ liá»u vá» tinh lại cho biết Äiá»u ngược lại.Má»t ngư dân kiá»m tra lưá»i cá»§a mình dá»c theo sông Mekong tại huyá»n Sangkhom, thuá»c tá»nh Nong Khai, Äông bắc Thái Lan, và o ngà y 31/ 10/2019. (Ảnh: Lillian Suwanrumpha / AFP via Getty Images)
Sông Yarlung Zangbo
Sông Yarlung Zangbo bắt nguá»n từ sông bÄng Chemayungdung á» chân phÃa bắc cá»§a dãy Himalaya. Dòng chÃnh dà i 1300 dặm, trong Äó phần Äi qua Tây Tạng dà i 1270 dặm. Nó chảy từ Tây Tạng và o Ấn Äá», á» dây nó ÄÆ°á»£c gá»i là Brahmaputra, con sông lá»n thứ hai ỠẤn Äá» tÃnh theo chiá»u dà i dòng chảy, và sau Äó Äá» và o Bangladesh vá»i tên gá»i Jamuna. Jamuna hợp lưu vá»i sông Ganga á» Bangladesh và Äá» ra vá»nh Bengal, tạo thà nh Äá»ng bằng sông lá»n nhất thế giá»i.
Là dòng sông quan trá»ng nhất trên Trái Äất, chảy á» Äá» cao trung bình là 13.000 feet, dòng sông Yarlung Zangbo tạo ra Äoạn giảm Äá» cao hÆ¡n 6.560 feet trong khoảng cách ÄÆ°á»ng thẳng dà i 31 dặm tại Äoạn hạ lưu sông cá»§a khu vá»±c Khúc quanh VÄ© Äại (Great Bend). Äiá»u nà y mang lại tiá»m nÄng thá»§y Äiá»n gần 70 triá»u kilowatt, quy mô nÄng lượng lá»n hÆ¡n gấp ba lần so vá»i Äáºp Tam Hiá»p có công suất hà ng trÄm nghìn Äến má»t triá»u kilowatt. HÆ¡n nữa, do nguá»n nưá»c dá»i dà o cá»§a sông Yarlung Zangbo, nên Äã có tiếng nói trong ná»i bá» ÄCSTQ kêu gá»i xây dá»±ng các con Äáºp Äá» rút sông và o lưu vá»±c sông Hoà ng Hà . Nó sẽ Äóng vai trò là má»t phần quan trá»ng cá»§a Dá»± án Chuyá»n nưá»c từ Nam sang Bắc nhằm giảm bá»t tình trạng thiếu nưá»c á» khu vá»±c phÃa tây bắc cá»§a Trung Quá»c. Và o ngà y 25/5/2009, dưá»i áp lá»±c cá»§a quá»c tế, Bá» trưá»ng Bá» Thá»§y Wang Shucheng phải tuyên bá» rằng Bắc Kinh không có kế hoạch chuyá»n hưá»ng sông Yarlung Zangbo sang sông Hoà ng Hà .
ÄCSTQ từ lâu Äã muá»n phát triá»n thá»§y Äiá»n á» hạ lưu sông Yarlung Zangbo, khu vá»±c trung lưu cá»§a sông thì Äã ÄÆ°á»£c khai thác. Chá» riêng phần hẻm núi Gacha, 5 con Äáºp sẽ ÄÆ°á»£c xây dá»±ng trên con sông dà i hÆ¡n 23 dặm. Trong sá» Äó, Trạm Thá»§y Äiá»n Zangmu bắt Äầu hoạt Äá»ng từ nÄm 2014. Äáºp trá»ng lá»±c bê tông Äầm lÄn cao nhất thế giá»i, Trạm Thá»§y Äiá»n Dagu, dá»± kiến sẽ phát Äiá»n và o ngà y 24/5 nÄm nay. Tuy nhiên, trong nhiá»u nÄm qua, con Äáºp khá»ng lá» nà y Äã gây ra sá»± biến Äá»ng Äá»a chất cá»§a khu vá»±c, tác Äá»ng xấu Äến há» sinh thái mong manh cá»§a khu vá»±c nà y. Háºu quả khôn lưá»ng cá»§a dá»± án và viá»c Ấn Äá» kiá»m soát khu vá»±c phÃa nam Tây Tạng, Äan xen vá»i tranh chấp lãnh thá» Trung-Ấn Äang khiến thế giá»i không khá»i lo lắng.
Những ngụy biá»n cá»§a ÄCSTQ vá» viá»c né tránh các giải pháp pháp lý Äá»i vá»i nhưng tranh chấp nưá»c quá»c tế
2 và dụ nói trên cho thấy ÄCSTQ Äang chÆ¡i trò chÃnh trá» và vÅ© khà hóa nguá»n nưá»c. Má»t và i nÄm trưá»c, Giáo sư Brahma Chellaney cá»§a Trung tâm New Delhi Äã chá» ra trong cuá»n sách âNưá»c: Châu à má»i Battlegroundâ rằng ÄCSTQ Äã trá» nên ngà y cà ng quen vá»i viá»c dùng hà nh Äá»ng ÄÆ¡n phương vá» sá» dụng tà i nguyên nưá»c và xây dá»±ng Äáºp. Bắc Kinh cá» tình né tránh bất kỳ cam kết rà ng buá»c pháp lý nà o vá» nguá»n nưá»c và từ chá»i giải quyết các má»i quan ngại cá»§a các nưá»c láng giá»ng.
ÄCSTQ có ngụy biá»n trong vấn Äá» nà y, khi khẳng Äá»nh rằng Trung Quá»c có quyá»n hợp pháp Äá» phát triá»n thá»§y Äiá»n trên lãnh thá» Trung Quá»c và phá»t lá» các Äiá»u luáºt giải quyết xung Äá»t. Ngoà i ra, nó có bảo lưu Äá»i vá»i các Äiá»u khoản trá»ng tà i và giải quyết tư pháp trong hầu hết các Äiá»u ưá»c quá»c tế Äã ÄÆ°á»£c ký kết, phê chuẩn hoặc tham gia.
Äiá»u nà y thá» hiá»n á» viá»c ÄCSTQ từ chá»i tham gia Công ưá»c vá» Luáºt sá» dụng các nguá»n nưá»c liên quá»c gia cho các mục ÄÃch phi giao thông thá»§y. Công ưá»c nà y do Ủy ban Luáºt quá»c tế soạn thảo vÃ ÄÆ°á»£c Äại há»i Äá»ng LHQ (UNGA hoặc GA) thông qua và o ngà y 21/5/1997. Äây là công ưá»c có ảnh hưá»ng nhất vá» viá»c sá» dụng và bảo vá» nguá»n nưá»c quá»c tế, nhưng ÄCSTQ Äã biá»n dẫn những lý do vô lý Äá» tránh né.
HÆ¡n nữa, ÄCSTQ Äã không ký kết hoặc tham gia các hiá»p ưá»c Äa phương hiá»n hà nh vá»i các quá»c gia khác, cÅ©ng như không thà nh láºp hoặc tham gia các thá» chế quản lý lưu vá»±c sông Äa phương tương ứng, cÅ©ng như không tham gia các hiá»p ưá»c, kế hoạch và thá» chế phát triá»n toà n lưu vá»±c sông. Äiá»u nà y Äã chứng minh má»t cách Äầy Äá»§ rằng ÄCSTQ Äã không áp dụng các biá»n pháp hợp tác hoặc hợp pháp vá» các vấn Äá» tà i nguyên nưá»c quá»c tế, và cÅ©ng tránh ÄÆ°a ra bất kỳ cam kết thá»±c chất nà o.
Chá»ng lại viá»c vÅ© khà hóa nưá»c cá»§a ÄCSTQ là má»t vấn Äá» cấp bách
Hình thức vÅ© khà hóa tà i nguyên nưá»c không chá» bao gá»m phát triá»n thá»§y Äiá»n và kiá»m soát khá»i lượng nưá»c, mà còn bao gá»m ngÄn ngừa ô nhiá» m nưá»c xuyên quá»c gia, bảo vá» Äa dạng sinh há»c, ứng phó khẩn cấp và duy trì an toà n sinh thái cá»§a lưu vá»±c sông. Äặc biá»t, háºu quả có thá» tà n khá»c nếu ÄCSTQ vÅ© khà hóa nguá»n nưá»c từ góc Äá» chÃnh trá» hoặc tháºm chà quân sá»±.Và o ngà y 11/9/2020, Hoa Kỳ Äã khá»i Äá»ng quan há» Äá»i tác Mekong-Hoa Kỳ vá»i Myanmar, Campuchia, Là o, Thái Lan và Viá»t Nam. Sau Äó, Ngoại trưá»ng Mỹ Mike Pompeo gá»i má»i quan há» Äá»i tác nà y là âmá»t phần không thá» thiếu trong tầm nhìn Ấn Äá» Dương – Thái Bình Dương và quan há» Äá»i tác chiến lược cá»§a chúng tôi vá»i ASEANâ. (Ảnh: USembassy.gov)
Do Äó, chá»ng lại viá»c vÅ© khà hóa nưá»c cá»§a ÄCSTQ Äã trá» thà nh ưu tiên hà ng Äầu. Và o ngà y 11/9/2020, Hoa Kỳ Äã khá»i Äá»ng quan há» Äá»i tác Mekong-Hoa Kỳ vá»i Myanmar, Campuchia, Là o, Thái Lan và Viá»t Nam. Sau Äó, Ngoại trưá»ng Mỹ Mike Pompeo gá»i má»i quan há» Äá»i tác nà y là âmá»t phần không thá» thiếu trong tầm nhìn Ấn Äá» Dương – Thái Bình Dương và quan há» Äá»i tác chiến lược cá»§a chúng tôi vá»i ASEANâ. Äá» há» trợ chương trình hợp tác nà y, Mỹ Äã quyết Äá»nh Äầu tư hÆ¡n 150 triá»u USD cho các quá»c gia á» lưu vá»±c sông Mekong nhằm khắc phục thiá»t hại do Äại dá»ch COVID-19, chá»ng tá»i phạm xuyên quá»c gia, phát triá»n thá» trưá»ng nÄng lượng và Äiá»n. Há» trợ nà y ÄÆ°á»£c xây dá»±ng trên cÆ¡ sá» viá»n trợ tà i chÃnh 3.5 tá»· USD thông qua Sáng kiến ââHạ nguá»n sông Mekong và các dá»± án khác mà Mỹ Äã cung cấp cho khu vá»±c ká» từ nÄm 2009.
Và o ngà y 12/1 nÄm nay, Hoa Kỳ và Viá»t Nam Äã Äá»ng ÄÄng cai tá» chức Äá»i thoại ChÃnh sách Mekong Những ngưá»i bạn Äầu tiên trong khuôn khá» Quan há» Äá»i tác Mekong-Hoa Kỳ má»i. Các quá»c gia và tá» chức tham gia, bao gá»m Ãc, Liên minh Châu Ãu, Nháºt Bản, Hà n Quá»c, New Zealand, Ngân hà ng Phát triá»n Châu Ã, Ngân hà ng Thế giá»i, Brunei, Ban Thư ký ASEAN và Ủy há»i Sông Mekong, Äã á»§ng há» má»t ná»n kinh tế an toà n, thá»nh vượng và má» vùng Mekong. Ngoà i ra, Ấn Äá», Nháºt Bản, Ãc và các quá»c gia khác cÅ©ng Äã tÄng cưá»ng Äầu tư và o khu vá»±c sông Mekong Äá» chá»ng lại viá»c vÅ© khà hóa nguá»n nưá»c cá»§a ÄCSTQ.
ÄCSTQ Ãt nhiá»u trừng phạt hầu hết các quá»c gia chia sẻ tà i nguyên nưá»c vá»i Trung Quá»c. Chá»ng lại ÄCSTQ là má»t thách thức quan trá»ng Äá»i vá»i má»i quá»c gia và cá»ng Äá»ng quá»c tế.
Wang He có bằng thạc sÄ© luáºt và lá»ch sá», Äá»ng thá»i Äã nghiên cứu vá» phong trà o cá»ng sản quá»c tế. Anh từng là giảng viên Äại há»c và là giám Äá»c Äiá»u hà nh cá»§a má»t công ty tư nhân lá»n á» Trung Quá»c. Wang hiá»n sá»ng á» Bắc Mỹ và Äã xuất bản các bà i bình luáºn vá» các vấn Äá» thá»i sá»± và chÃnh trá» cá»§a Trung Quá»c ká» từ nÄm 2017.
Quan Äiá»m ÄÆ°á»£c trình bà y trong bà i viết nà y là ý kiến ââcá»§a tác giả và không nhất thiết phản ánh quan Äiá»m cá»§a NTDVN.
Lê Minh
Theo The Epoch Times