Điểm tin thế giới ngày Thứ sáu 29 tháng 1 năm 2021 – Võ Thái Hà tóm lược

Ãng Patrick Morrisey (ảnh: Wikipedia).
Liên minh 6 tiá»u bang Mỹ tuyên bá» Äang chá» kiá»n chÃnh quyá»n ông Biden
Fox News ÄÆ°a tin, má»t liên minh gá»m 6 tiá»u bang mà u Äá» vá»i sá»± dẫn Äầu cá»§a West Virginia Äã gá»i má»t lá thư tá»i chÃnh quyá»n Biden và o hôm thứ Tư, cho biết rằng há» Äang theo dõi chặt chẽ hà nh Äá»ng cá»§a chÃnh quyá»n và sẵn sà ng khá»i kiá»n nếu vá» tá»ng thá»ng má»i thá»±c hiá»n bất cứ Äiá»u gì vi phạm các quyá»n cá nhân cÅ©ng như vi phạm luáºt liên bang hoặc Hiến pháp.
Nhóm liên minh các tiá»u bang Äảng Cá»ng hòa nà y ÄÆ°á»£c dẫn Äầu bá»i Tá»ng Chưá»ng lý West Virginia Patrick Morrisey, và các Tá»ng chưá»ng lý các tiá»u bang Alaska, Arkansas, Indiana, Mississippi, Montana và Texas.
Theo Fox News, trong bá»n nÄm cá»§a chÃnh quyá»n Trump, các bang mà u xanh Äã âlà m ngáºpâ chÃnh quyá»n Trump vá»i vô sá» các vụ kiá»n tụng. Bá» trưá»ng Tư pháp bang California, Xavier Becerra, ngưá»i nà y hiá»n là ứng cá» viên cá»§a ông Biden cho chức Bá» trưá»ng Y tế và Dá»ch vụ Nhân sinh, Äã ná»p hÆ¡n 100 ÄÆ¡n kiá»n chá»ng lại chÃnh quyá»n Tá»ng thá»ng Trump.
Bức thư cá»§a liên minh các tiá»u bang mà u Äá» cảnh báo chÃnh quyá»n Biden rằng Äã sẵn sà ng theo Äuá»i hà nh Äá»ng pháp lý nếu há» tin rằng chÃnh phá»§ liên bang Äang vi phạm các quyá»n ÄÆ°á»£c quy Äá»nh trong hiến pháp, vượt quá giá»i hạn quyá»n hạn, hoặc ông Biden Äang nắm giữ quá nhiá»u quyá»n lá»±c cho riêng ông, hoặc há» thá»ng quản lý hà nh chÃnh không ÄÆ°á»£c kiá»m soát.
Cá»ng Äá»ng quá»c tế cảnh báo Miến Äiá»n trưá»c nguy cÆ¡ Äảo chÃnh

Xe bá»c thép cá»§a quân Äá»i Miến Äiá»n di chuyá»n trên ÄÆ°á»ng phá» Rangoon, ngà y 28/01/2021. REUTERS – STRINGER
Mưá»i bảy Äại sứ các nưá»c trong Äó có Hoa Kỳ, Anh, Liên Hiá»p Châu Ãu cùng vá»i tá»ng thư ký Liên Hiá»p Quá»c hôm nay 29/01/2021 khuyến khÃch Miến Äiá»n nên « gắn bó vá»i các tiêu chà dân chá»§ », trưá»c nguy cÆ¡ quân Äá»i Äảo chÃnh.
Äại sứ Hoa Kỳ cùng vá»i Äá»ng nhiá»m 16 nưá»c hôm nay ra tuyên bá» kêu gá»i quân Äá»i « gắn bó vá»i các giá trá» dân chá»§ ». Tuyên bá» cho biết các nưá»c chá» Äợi viá»c triá»u táºp Quá»c Há»i và o ngà y 01/02 Äá» bầu lên tá»ng thá»ng, chá»§ tá»ch lưỡng viá»n, Äá»ng thá»i phản Äá»i má»i mưu toan thay Äá»i kết quả bầu cá».
Tá»ng thư ký Liên Hiá»p Quá»c Antonio Guterres cÅ©ng bà y tỠ« má»i quan ngại lá»n lao » trưá»c tình hình hiá»n nay á» Miến Äiá»n. Ãng cá» vÅ© các nhân tá» tránh má»i dạng khiêu khÃch, và chứng tá» tinh thần trách nhiá»m.
Cá»ng Äá»ng quá»c tế Äã có phản ứng lo ngại bá»i vì từ nhiá»u tuần qua, quân Äá»i – vá»n có quyá»n lá»±c rất lá»n – liên tục tá» cáo cuá»c tá»ng tuyá»n cá» tháng 11/2020 có nhiá»u trưá»ng hợp gian láºn. Trong cuá»c bá» phiếu nà y, Äảng Liên Äoà n Quá»c gia vì Dân chá»§ (NLD) cá»§a bà Aung San Suu Kyi thắng lá»n. PhÃa quân Äá»i Äòi kiá»m tra danh sách cá» tri, và phát ngôn viên quân Äá»i không loại trừ viá»c các tưá»ng lãnh nắm lại quyá»n lãnh Äạo trưá»c cuá»c « khá»§ng hoảng chÃnh trỠ».
Lo ngại cà ng tÄng lên khi hôm thứ Tư 27/01 tá»ng tư lá»nh quân Äá»i Min Aung Hlaing tuyên bá» Hiến Pháp có thỠ« bá» há»§y » trong má»t sá» tình huá»ng.
Äà i Loan tÄng trưá»ng nhanh hÆ¡n Trung Quá»c trong nÄm 2020
Lần Äầu tiên sau ba tháºp niên, kinh tế Äà i Loan có thá» tÄng trưá»ng nhanh hÆ¡n Trung Quá»c trong nÄm 2020, theo dữ liá»u ÄÆ°á»£c công bá» hôm nay. Khoảng cách khá nhá»: dá»± báo á» mức 2,6% Äá»i vá»i Äà i Loan và 2,3% Äá»i vá»i nưá»c láng giá»ng khá»ng lá». Nhưng nó sẽ là m ná»i báºt cách xá» lý covid-19 khéo léo cá»§a chÃnh phá»§. Từ trưá»c khi những nưá»c khác gióng há»i chuông cảnh báo, Äà i Loan Äã bắt Äầu sà ng lá»c du khách Äến từ VÅ© Hán và o cuá»i nÄm 2019.
Nhá» truy vết tiếp xúc cẩn tháºn, cuá»c sá»ng á» hòn Äảo nà y Äã Ãt nhiá»u diá» n ra bình thưá»ng. Äiá»u Äó Äã cho phép các nhà sản xuất chạy hết tá»c lá»±c Äá» Äáp ứng nhu cầu toà n cầu dà nh cho các sản phẩm công nghá» cao cá»§a há», Äặc biá»t là chất bán dẫn. Äà i Loan cÅ©ng ÄÆ°á»£c hưá»ng lợi từ cÄng thẳng Trung-Mỹ, vá»i nhiá»u công ty Äà i Loan chuyá»n má»t sá» hoạt Äá»ng tại Trung Quá»c cá»§a há» vá» nưá»c. Äà i Loan vẫn phải Äá»i mặt vá»i những thách thức lá»n, từ dân sá» già Äến nguy cÆ¡ bá» Trung Quá»c tấn công. Nhưng há» Äã có thá» tá»± tin hÆ¡n và o khả nÄng cá»§a mình sau thá»i kỳ Äại dá»ch.
Chương trình trợ cấp cá»§a Thái Lan bắt Äầu nháºn ÄÆ¡n ÄÄng ký
ÄÄng ký tham gia chương trình trợ cấp cho 31 triá»u ngưá»i Thái â gần má»t ná»a dân sá» â sẽ ÄÆ°á»£c má» hôm nay. Nằm trong sá» những ná»n kinh tế má» nhất á» châu Ã, kinh tế Thái Lan thiá»t hại lá»n vì Äại dá»ch. Theo chương trình Rao Chana (âChúng ta cùng thắngâ), những công dân Äá»§ Äiá»u kiá»n kiếm ÄÆ°á»£c dưá»i 300.000 baht (10.000 Äô la) â hầu hết là lao Äá»ng phi chÃnh thức â sẽ ÄÆ°á»£c chuyá»n hai lần khoản tiá»n hà ng tháng 3.500 baht và o và Äiá»n tá» di Äá»ng cá»§a há». Ngưá»i nháºn phải chi khoản tiá»n nà y và o Äi lại và các mặt hà ng thiết yếu trưá»c ngà y 31 tháng 5.
Trợ cấp sẽ giúp xoa dá»u phần nà o khó khÄn, nhưng nó không hạn chế ÄÆ°á»£c tình trạng thất nghiá»p và khá»§ng hoảng nợ há» gia Äình cá»§a Äất nưá»c. Các há» gia Äình Thái thuá»c nhóm mắc nợ nhiá»u nhất châu Ã. Thái Lan Äã xá» lý tá»t Äại dá»ch, vá»i chá» 16.000 ca nhiá» m và 76 ca tá» vong liên quan Äến covid. Hầu hết các hạn chế phong tá»a trong nưá»c Äã ÄÆ°á»£c dỡ bá». Nhưng Äiá»u mà nưá»c nà y thá»±c sá»± cần là có thá» má» cá»a lại biên giá»i hoà n toà n â kinh tế cá»§a há» phụ thuá»c nhiá»u và o du lá»ch và thương mại. Äiá»u Äó khó có thá» xảy ra cho Äến nÄm 2022.
EU gặp nhiá»u khó khÄn khi triá»n khai vắc-xin
Hôm nay, CÆ¡ quan Dược phẩm Châu Ãu, bên quản lý thuá»c cá»§a EU, sẽ nhóm há»p Äá» quyết Äá»nh xem có nên cấp phép sá» dụng khẩn cấp cho vắc-xin covid-19 cá»§a AstraZeneca hay không. Khá»i nà y Äã bá» chá» trÃch rá»ng rãi vì khá»i Äầu cháºm chạp cá»§a chương trình tiêm chá»§ng. Cho Äến nay, há» Äã tiêm ÄÆ°á»£c 2 liá»u trên má»i 100 ngưá»i, so vá»i gần 11 á» Anh và 7 á» Mỹ. Song các nưá»c châu Ãu phải Äá»i mặt vá»i má»t rà o cản khác.
Cả AstraZeneca và Pfizer Äá»u ghi nháºn các vấn Äá» vá» sản xuất. EU Äã Äặt hà ng 300 triá»u liá»u AstraZeneca, trong Äó có 100 triá»u liá»u ÄÆ°á»£c hứa hẹn cho tháng 3. Nhưng dưá»ng như chá» chưa Äầy má»t ná»a trong sá» nà y là sẽ ÄÆ°á»£c giao Äúng hạn. Các nhà lãnh Äạo châu Ãu Äang mât kiên nhẫn. Má»t sá» Äang Äe dá»a hà nh Äá»ng pháp lý Äá»i vá»i các nhà sản xuất vắc-xin. Những ngưá»i khác Äang yêu cầu ngÄn xuất khẩu thuá»c ÄÆ°á»£c sản xuất tại các cÆ¡ sá» á» EU sang các nưá»c ngoà i EU. EU Äặt mục tiêu tiêm chá»§ng cho Ãt nhất 70% ngưá»i lá»n và o mùa hè nà y. Mục tiêu nà y Äang ngà y cà ng xa vá»i hÆ¡n.
Sà n Giao dá»ch Chứng khoán London mua Refinitiv
London có má»t táºp Äoà n tà i chÃnh má»i. Hôm nay, London Stock Exchange Group (LSE) mua Refinitiv, má»t nhà cung cấp dữ liá»u tà i chÃnh, chá»§ yếu từ má»t nhóm các quỹ Äầu tư tư nhân. Thương vụ nà y rất tá»n kém, lâu dà i và phức tạp. ÄÆ°á»£c công bá» lần Äầu và o tháng 8 nÄm 2019, thá»a thuáºn nà y có giá 27 tá»· Äô la. Sau Äó, LSE Äã phải bán Borsa Italiana, má»t táºp Äoà n cá»§a à quản lý sà n giao dá»ch duy nhất cá»§a nưá»c nà y, Äá» Äáp ứng những lo ngại cá»§a các nhà quản lý châu Ãu vá» sức mạnh thá» trưá»ng mà pháp nhân kết hợp sẽ tạo ra trên thá» trưá»ng trái phiếu cá»§a lục Äá»a.
Dù váºy, thương vụ Refinitiv sẽ tạo ra má»t siêu cưá»ng dữ liá»u tà i chÃnh lá»n nhất châu Ãu, liên kết sà n giao dá»ch cá»§a LSE, nÆ¡i có tá»ng giá trá» cá» phiếu niêm yết hÆ¡n 3 nghìn tá»· bảng Anh (4 nghìn tá»· USD) và các thiết bá» dữ liá»u Äầu cuá»i cá»§a Refinitiv, xếp thứ hai trên thá» trưá»ng sau Bloomberg. Vụ mua lại là má»t phần trong chiến lược cá»§a sà n giao dá»ch chứng khoán nà y nhằm chuyá»n hưá»ng sang các dá»ch vụ dữ liá»u, vá»n á»n Äá»nh và có tá»· suất lợi nhuáºn cao hÆ¡n so vá»i hoạt Äá»ng kinh doanh lõi cá»§a LSE.
Ngưá»i Ba Lan biá»u tình phản Äá»i luáºt hạn chế phá thai
Phụ nữ trên khắp Ba Lan tuần nà y xuá»ng ÄÆ°á»ng biá»u tình Äá» phản Äá»i các hạn chế tiếp cáºn phá thai. Hôm thứ Tư, chÃnh phá»§ thông qua má»t phán quyết cá»§a tòa án từ tháng 10, theo Äó coi phá thai trong những trưá»ng hợp thai nhi dá» táºt nghiêm trá»ng, vá»n chiếm tá»i 98% các vụ phá thai á» Ba Lan, là vi hiến. Nưá»c nà y có má»t sá» luáºt phá thai khắt khe nhất á» châu Ãu, và các bác sÄ© thưá»ng từ chá»i thá»±c hiá»n phá thai hợp pháp vì lý do tôn giáo.
Các chÃnh trá» gia thuá»c Äảng Công lý và Pháp luáºt cầm quyá»n từ lâu Äã kêu gá»i các quy Äá»nh chặt chẽ hÆ¡n vá» phá thai, vá»i sá»± háºu thuẫn cá»§a Giáo há»i Công giáo. Giá» Äây, phá thai sẽ chá» ÄÆ°á»£c phép nếu tÃnh mạng cá»§a ngưá»i mẹ gặp nguy hiá»m hoặc trong các trưá»ng hợp hiếp dâm và loạn luân. Phán quyết há»i tháng 10 Äã châm ngòi cho má»t sá» cuá»c biá»u tình lá»n nhất á» Ba Lan ká» từ nÄm 1989, khiến chÃnh phá»§ phải trì hoãn viá»c thá»±c thi. Nhiá»u cuá»c biá»u tình hÆ¡n Äang ÄÆ°á»£c lên kế hoạch cho những ngà y tá»i, nhưng quyết Äá»nh Äã ÄÆ°á»£c thông qua.
Anh cấp visa Äặc biá»t cho ngưá»i Hong Kong, Bắc Kinh nói giấy tá» vô giá trá»

Nguá»n hình ảnh, Getty Images
Chụp lại hình ảnh,
Má»t phụ nữ Hong Kong cầm cuá»n há» chiếu hải ngoại Anh
Bắc Kinh tuyên bá» không công nháºn giá trá» pháp lý cá»§a những ngưá»i Hong Kong có há» chiếu hải ngoại Anh (gá»i tắt là BNO).
Bưá»c Äi nhằm trả ÄÅ©a viá»c chÃnh phá»§ Anh nói sẽ có loại visa má»i nà y, có hiá»u lá»±c từ Chá»§ Nháºt 31/1.
Khoảng 300.000 ngưá»i dá»± tÃnh sẽ rá»i Hong Kong sang Anh sá»ng theo má»t loại visa má»i có hiá»u lá»±c từ Chá»§ Nháºt 31/1.
Những ngưá»i Hong Kong có há» chiếu hải ngoại Anh (gá»i tắt là BNO) và thân nhân phụ thuá»c cá»§a há» sẽ có thá» ná»p ÄÆ¡n xin visa má»i qua ứng dụng Äiá»n thoại smartphone.
HÆ¡n 7000 ngưá»i Hong Kong Äã ÄÆ°á»£c phép Äá»nh cư á» Anh từ tháng 7/2020, Bá» Ná»i vụ Anh cho hay.
Nhưng chÃnh phá»§ Trung Quá»c ra tuyên bá» há» không công nháºn vì Hong Kong Äã trả vá» cho Trung Quá»c.
Bá» Ngoại giao Trung Quá»c nói từ 31/1, nưá»c nà y sẽ không công nháºn há» chiếu BNO như má»t giấy tá» thông hà nh.
Những ngưá»i xin visa thà nh công có thá» xin Äá»nh cư sau 5 nÄm và sau Äó xin là m công dân Anh từ nÄm thứ 6.
Mặc dù có 2,9 triá»u công dân Hong Kong Äá»§ tiêu chuẩn Äá» chuyá»n sang Anh, vá»i chừng 2,3 triá»u ngưá»i thân nhân phụ thuá»c, chÃnh phá»§ Anh ưá»c tÃnh sẽ có khoảng 300.000 ngưá»i táºn dụng chương trình nà y trong 5 nÄm Äầu.
Trung Quá»c dá»± kiến tiêm chá»§ng cho 1,1 tá»· dân trong 2 nÄm

Má»t công nhân khá» trùng trên ÄÆ°á»ng phá» Thượng Hải (ảnh: Reuters).
Tình hình dá»ch bá»nh viêm phá»i á» VÅ© Hán á» Trung Quá»c ngà y cà ng trá» nên nghiêm trá»ng hÆ¡n. Äá» ngÄn chặn virus, chÃnh quyá»n Trung Quá»c dá»± Äá»nh tiêm vắc-xin cho 80% dân sá» bất chấp những lo ngại vá» Äá» an toà n cá»§a vắc-xin trong nưá»c, theo Vision Times.
Cụ thá», ngoà i viá»c ký kết các thá»a thuáºn mua bán vá»i Ãt nhất 24 quá»c gia (hầu hết là các quá»c gia có thu nháºp thấp và trung bình), các công ty vắc-xin Trung Quá»c còn âtá»± hà oâ hÆ¡n khi tặng vắc-xin viêm phá»i VÅ© Hán cho nhiá»u quá»c gia khác. Và như, há» Äã hứa sẽ cung cấp cho Pakistan lô hà ng Äầu tiên gá»m 500.000 liá»u vắc-xin miá» n phà và o cuá»i tháng 1 và 1 triá»u liá»u vắc-xin khác và o cuá»i tháng 2 nÄm nay.
Äá»i vá»i châu Ãu, công ty Kexing Bắc Kinh ban Äầu hứa vá»i Thá» NhÄ© Kỳ rằng, há» sẽ váºn chuyá»n 10 triá»u liá»u vắc-xin tá»i nưá»c nà y và o tháng 12/2020. Tuy nhiên, Äầu tháng Giêng nÄm nay, Thá» NhÄ© Kỳ má»i chá» nháºn ÄÆ°á»£c 3 triá»u liá»u vắc-xin cá»§a Trung Quá»c. Ngoà i ra, công ty Sinopharm cÅ©ng Äã gá»i 1 triá»u liá»u vắc-xin Äến Serbia và o ngà y 16/1. Hungary cÅ©ng Äã mua 1 triá»u liá»u vắc-xin từ Trung Quá»c.
Trưá»c khi ông Vương Nghá» Äến thÄm 4 nưá»c Äông Nam à trưá»c Äó, Philippines cÅ©ng Äã mua 25 triá»u liá»u vắc-xin từ Trung Quá»c và Indonesia Äã mua 125 triá»u liá»u vắc-xin cá»§a công ty Kexing Bắc Kinh.
Theo Apple Daily, Ai Cáºp và Maroc cÅ©ng Äã Äặt hà ng vắc-xin từ Trung Quá»c.
Báo cáo cho biết, so vá»i viá»c tÃch cá»±c xuất khẩu vắc-xin ra nưá»c ngoà i, tá»· lá» dân sá» ÄÆ°á»£c tiêm chá»§ng á» các tá»nh và thà nh phá» cá»§a Trung Quá»c nhìn chung còn thấp. Và dụ như á» Bắc Kinh, vá»i dân sá» 21 triá»u ngưá»i, chá» khoảng 1,7 triá»u ngưá»i Äã ÄÆ°á»£c tiêm phòng, chiếm 8% dân sá». Thượng Hải vá»i dân sá» khoảng 24 triá»u ngưá»i, chá» có khoảng 820.000 ngưá»i Äã ÄÆ°á»£c tiêm phòng, chiếm 3,4%. Tại Giang Tô, chá» hÆ¡n 310.000 ngưá»i trong sá» 80 triá»u dân Äã ÄÆ°á»£c tiêm chá»§ng, chiếm 0,4%.