Fact check tại Mỹ bảo vệ sự dối trá của Bắc Kinh – Phần 1 (*)

Các hãng kiá»m tin ngà y nay Äóng vai trò bà o chữa cho các lá»i nói dá»i, cho sá»± thất bại cá»§a các chÃnh trá» gia Äảng Dân Chá»§, những ngưá»i có tư tưá»ng cấp tiến, tá»± do và ưa thÃch chá»§ nghÄ©a toà n cầu trong khi cá»±c kỳ khắc nghiá»t, Äến mức thù háºn như trưá»ng hợp cá»§a cá»±u tá»ng thá»ng Donald Trump. (Ảnh: Pixabay)
Sinh Bách ⢠15:45, 05/06/21
Có má»t sá»± tháºt là , chá» cần biết ÄÆ°á»£c nguá»n gá»c cá»§a tiá»n, cách dòng tiá»n váºn hà nh vá»i má»t sá»± viá»c, chúng ta sẽ biết mục tiêu chân thá»±c cá»§a sá»± viá»c; Äó thuần túy là vì sá»± vÄn minh cá»§a xã há»i, là vì kinh doanh kiếm lá»i, vì Äảng phái chÃnh trá» hay Äá» che giấu các tá»i ác… Và nếu bạn biết rõ vá» thế lá»±c Äang rót tiá»n cho các hãng kiá»m tin Äá»c láºp, bạn sẽ có câu trả lá»i cho chÃnh mình: các hãng kiá»m tin (Fact check) tá»n tại vì ai? Há» có Äá»c láºp không? Há» là công cụ cá»§a ai? Mục ÄÃch cuá»i cùng cá»§a há» là gì?
Các ná» lá»±c kiá»m tin trên phương tiá»n truyá»n thông cá»§a Mỹ chưa bao giá» phá» biến và có ảnh hưá»ng hÆ¡n bây giá», phần lá»n là nhá» sá»± thà nh công cá»§a tÃnh nÄng Thá»i báo St.Petersburg có tên âPolitiFactâ. Ra mắt và o nÄm 2007, PolitiFact có mục ÄÃch Äánh giá tÃnh chÃnh xác thá»±c tế cá»§a các tuyên bá» từ các các quan chức dân cá», ứng cá» viên, nhân viên cá»§a há», những ngưá»i váºn Äá»ng hà nh lang, các nhóm lợi Ãch và những ngưá»i khác có liên quan Äến chÃnh trá» Hoa Kỳ.
PolitiFact.com là má»t dá»± án phi lợi nhuáºn cá»§a Mỹ, thà nh láºp bá»i viá»n Poynter á» St.Petersburg, Florida. Các nhà báo cá»§a Politifact Äánh giá các tuyên bá» ban Äầu và công bá» phát hiá»n cá»§a há» trên trang web PolitiFact.com, nÆ¡i má»i tuyên bá» nháºn ÄÆ°á»£c xếp hạng “Truth-O-Meter”, từ “Äúng”, “Äúng má»t ná»a”, “gần như sai”, “hoà n toà n sai”… Äến “Kẻ nói dá»i” cho các tuyên bá».
Ngoà i Politifact, ná»i báºt nhất hiá»n nay là Snopes, Fact Check Organization, Full check, hoặc Lead Story. Ngoà i ra, các hãng tin lá»n Äá»u có những nhà báo, ÄÆ°á»£c cho là kỳ cá»±u nhất, có nghá» nhất, là m kiá»m tin (fact-checker). Mục ÄÃch cá»§a há» không phải là Äá» kiá»m tin cho trang cá»§a mình, chá»§ yếu là Äá» Äảm bảo Äá»nh hưá»ng dư luáºn tin và o các thông tin cá»§a há». Äa phần các trang thiên tả như Washington Post, CNN,.. Äá»u có Äá»i ngÅ© như váºy. Hiá»n nay, cả Facebook, Twitter cÅ©ng có Äá»i ngÅ© kiá»m tin. Các Big Tech còn Äá»ng thá»i rót tiá»n và o các hãng kiá»m tin Äá»c láºp Äá» là m cÄn cứ cho những tin mà há» kiá»m duyá»t. Các Big Tech còn Äá»ng thá»i rót tiá»n và o các hãng kiá»m tin Äá»c láºp Äá» là m cÄn cứ cho những tin mà há» kiá»m duyá»t. (Ảnh: Wikipedia/ CC BY-SA 4.0)
Äá»nh kiến, Thiên vá» hay Sứ má»nh tá»n tại?
Hãy rá»i khá»i cảm xúc cá»§a Äảng phái, hãy Äứng xa hẳn khá»i truyá»n thông cánh tả hay cánh hữu Äá» nhìn và o kết quả kiá»m tin cá»§a các hãng kiá»m tin (còn gá»i là Fact check) luôn quảng bá rằng há» Äá»c láºp và Äang là m viá»c vì môi trưá»ng tin tức là nh mạnh cho bạn. Bạn có thá» kinh ngạc nháºn ra rằng Fact check, trong suá»t hà ng chục nÄm tá»n tại cá»§a há», dưá»ng như sinh ra Äá» bà o chữa cho các lá»i nói dá»i có há» thá»ng cá»§a các chÃnh khách ÄÆ°á»£c lòng truyá»n thông dòng chÃnh hoặc Äá» công kÃch ‘Äầy thù háºn’, ká» cả lá»i nói Äùa, vá»i cá»±u tá»ng thá»ng Donald Trump hoặc giả bất cứ chÃnh khách nà o không ÄÆ°á»£c lòng truyá»n thông dòng chÃnh hay các trang truyá»n thông nà o không Äi theo Äá»nh hưá»ng cá»§a dòng truyá»n thông chÃnh.
Phải chÄng thứ mà há» kiá»m chứng không phải là sá»± trung thá»±c cá»§a tin tức mà nó mang nặng sắc thái cá»§a Äảng phái chÃnh trá», theo sá»± kiá»m soát cá»§a dòng tiá»n mà các Fact check nháºn ÄÆ°á»£c? Nếu thá»±c sá»± váºy, các Fact check Äã hoà n toà n bá» thao túng hoặc giả ÄÆ°á»£c tạo ra bá»i sá»± thao túng, phục vụ cho các mục ÄÃch chÃnh trá». Và xa hÆ¡n, nếu truyá»n thông dòng chÃnh nhất loạt dá»±a và o fact-check Äá» bảo vá» sá»± xác tÃn cá»§a mình, hẳn là thông tin cá»§a há» Äã không còn xác tÃn Äến mức có thá» tá»n tại Äá»c láºp.
Má»t phân tÃch Äánh giá chÃnh trá» cá»§a hÆ¡n 500 tin bà i PolitiFact từ tháng 1 nÄm 2010 Äến tháng 1 nÄm 2011 cho thấy rằng các chÃnh trá» gia Äảng Cá»ng hòa Äã ÄÆ°á»£c tá» chức tin tức nà y cho Äiá»m khắc nghiá»t hÆ¡n nhiá»u so vá»i các Äá»ng nghiá»p Äảng Dân chá»§. Tá»ng cá»ng, 74 trong sá» 98 tuyên bá» cá»§a các nhân váºt chÃnh trá» Äảng Cá»ng hòa bá» gán nhãn là “sai” hoặc “kẻ nói dá»i” trong 13 tháng khảo sát, tương ÄÆ°Æ¡ng 76%. Trong khi Äó chá» 22 tuyên bá» cá»§a các chÃnh trá» gia Äảng Dân chá»§ (chiếm 22%) bá» gán nhãn là “sai” hoặc là “kẻ nói dá»i” (theo Washington Examiner)
Bạn có thá» tin rằng Äảng Cá»ng hòa nói dá»i thưá»ng xuyên hÆ¡n Äảng viên Dân chá»§ gấp ba lần. Hoặc bạn có thá» tin rằng, á» mức tá»i thiá»u, PolitiFact rất thiên vá» khi Äánh giá, há» không há» Äá»c láºp. Rất có thá», kết quả thiên vá» và Äá»nh kiến nà y không phải do cảm xúc nhất thá»i, sai lầm nhất thá»i cá»§a các nhà báo dược Politifact tuyá»n dụng, mà nó có thá» là sứ má»nh tá»n tại cá»§a tá» chức tá»± cho mình là phi lợi nhuáºn, phi Äảng phái và Äá»c láºp nà y.
Không chá» Politifact, nếu chúng ta dạo qua má»t vòng các tin tức ÄÆ°á»£c kiá»m Äá»nh bá»i các hãng như Snopes, Fact Checking Organization… chúng ta sẽ thấy các kết quả tương tá»± trên bản tin cá»§a há». Các hãng kiá»m tin ngà y nay Äóng vai trò bà o chữa cho các lá»i nói dá»i, cho sá»± thất bại cá»§a các chÃnh trá» gia Äảng Dân Chá»§, những ngưá»i có tư tưá»ng cấp tiến, tá»± do và ưa thÃch chá»§ nghÄ©a toà n cầu trong khi cá»±c kỳ khắc nghiá»t, Äến mức thù háºn như trưá»ng hợp cá»§a cá»±u tá»ng thá»ng Donald Trump. Há» là m Äiá»u Äó nhá» dòng tiá»n tà i trợ từ thiá»n từ các tá» chức từ thiá»n xã há»i thiên tả cá»±c lá»n như Quỹ xã há»i má» Soros, Bill & Melinda Foundation hay Annenberg (má»t quỹ từ thiá»n á»§ng há» các hoạt Äá»ng chÃnh trá» thiên tả). Dòng tiá»n tà i trợ và các thế lá»±c Äằng sau Factcheck sẽ ÄÆ°á»£c thảo luáºn chi tiết trong các phần tiếp theo cá»§a loạt bà i nà y.
Có vô sá» hà nh vi bảo vá» sá»± dá»i trá và Äảo Äiên sá»± tháºt cá»§a Fact check ngà y nay. Nhưng tháºt khó hiá»u tại sao há» phải là m váºy? Có lẽ viá»c giải thÃch rằng Fact check ÄÆ°á»£c sinh ra vá»i sứ má»nh bảo vá» “má»t thế lá»±c” nà o Äó cụ thá», thì chúng ta má»i hiá»u những lá»i nói dá»i có phần táo tợn, có há» thá»ng, có mục ÄÃch cá»§a há». Má»t sá» lá»i nói dá»i ná»i báºt ÄÆ°á»£c liá»t kê dưá»i Äây.
Nháºn giải báo chà Pulitzer vì khẳng Äá»nh âÄúngâ cho âlá»i nói dá»i cá»§a nÄm 2013â
PolitiFact Äã ÄÆ°á»£c trao giải thưá»ng Pulitzer và o nÄm 2009 vì Äã ÄÆ°a tin Äầy táo bạo vá» cuá»c bầu cá» nÄm 2008. Má»t giải Pulitzer dưá»ng như mang lại uy tÃn vÄ©nh hằng cho PolitiFact. Há» Äã là m gì Äá» Äoạt giải Pulitzer? Há» không xông pha và o bom Äạn chiến tranh, không mất công Äiá»u tra tá»i ác, không phải trả giá vì nói lên sá»± tháºt. PolitiFact chá» ÄÆ¡n giản là khẳng Äá»nh lá»i hứa cá»§a ứng cá» viên Barack Obama vá» gói Obamacare (chương trình chÄm sóc y tế giá cả phải chÄng) là Äúng: “Nếu bạn thÃch gói bảo hiá»m sức khá»e cá»§a mình, bạn sẽ có thá» duy trì nó theo Äá»nh kỳ”.
PolitiFact Äã Äánh giá, xếp hạng tuyên bá» nà y là “Äúng” [trung thá»±c] trong má»t bà i báo ngà y 31 tháng 10 nÄm 2008, khoảng má»t tháng trưá»c cuá»c bầu cá». Politifact Äã gắn nhãn kiá»m tin “Äúng” cho má»t tuyên bá» chá» bằng má»t phân tÃch mÆ¡ há», thá»±c ra là cảm tÃnh hoà n toà n, không có bất cứ láºp luáºn xác Äáng, không tham khảo ý kiến chuyên gia, không xét tác Äá»ng toà n diá»n cá»§a chÃnh sách Äá» xuất. Và giải Pulitzer danh giá Äã ÄÆ°á»£c trao cho má»t bà i báo như thế (!)
Nhưng sá»± tháºt là hà ng triá»u ngưá»i Mỹ mất gói bảo hiá»m y tế cá»§a há» trưá»c khi ObamaCare triá»n khai. Và PolitiFact Äã xác nháºn Äúng cho má»t trong trong những lá»i nói dá»i trÆ¡ trẽn nhất cá»§a Obamacare. Lá»i hứa nà y cá»§a ông Obama sau nà y lại ÄÆ°á»£c chÃnh PolitiFact xếp hạng lại là “lá»i nói dá»i cá»§a nÄm 2013” khi lá»i nói dá»i nà y bá» tá» cáo khắp nÆ¡i, không thá» chá»i cãi.
Äáng tiếc là lúc nà y, ông Obama Äã là tá»ng thá»ng nhiá»m kỳ thứ hai và PolitiFact Äã nháºn giải Plulitzer danh giá, vÄ©nh viá» n ghi nháºn tÃnh “uy tÃn” cá»§a hãng trong giá»i truyá»n thông. Tại sao PolitiFact không tá» cáo lá»i nói dá»i nà y trưá»c cuá»c bầu cá» nÄm 2012, lúc Äó Äã Äầy Äá»§ sá» liá»u phân tÃch và bằng chứng, các nạn nhân cá»§a lá»i nói dá»i nà y Äã là m chứng trên khắp mạng xã há»i, truyá»n thông?
Theo má»t báo cáo cá»§a The Heritage Foundation: âObamacare Äã là m gián Äoạn Äáng ká» thá» trưá»ng cá»§a những ngưá»i mua bảo hiá»m tá»± nguyá»n bằng cách áp Äặt các bảo hiá»m và quy Äá»nh quyá»n lợi má»i, gây ra 4,7 triá»u lượt há»§y bảo hiá»m y tế ÄÆ°á»£c báo cáo trong 32 bangâ.
Äánh tráo khái niá»m Äá» bóp méo sá»± tháºt
Trong má»t bà i báo từ nÄm 2011 cá»§a Washington Examiner, tá» báo nà y chá» ra cách mà Politifact Äánh tráo khái niá»m thá»ng kê Äá» gắn nhãn má»t tuyên bá» dá»±a trên sá» liá»u thá»ng kê minh xác thà nh “sai” hoặc “nói dá»i”.
Washington Examiner ÄÆ°a ra má»t và dụ Politifact Äã Äánh tráo khái niá»m Äá» gán nhãn “tuyên bá» sai” khi má»t chÃnh trá» gia vạch trần sá»± yếu kém, bất bình Äẳng giữa khu vá»±c công – tư thá»i ông Barack Obama là m tá»ng thá»ng. Lý do là vá» tá»ng thá»ng nà y Äã theo Äuá»i chÃnh sách chÃnh quyá»n lá»n, viá»c nà y chèn ép tá»i lợi Ãch cá»§a khu vá»±c tư nhân.
Và o ngà y 7 tháng 11 nÄm 2010, Thượng nghá» sÄ© má»i Äắc cá» Rand Paul Äã xuất hiá»n trên ABCâs This Week cùng vá»i Christiane Amanpour. Má»t trong những chá»§ Äá» thảo luáºn là trả lương cho công nhân liên bang, ông Paul nói: âMá»t nhân viên liên bang trung bình kiếm ÄÆ°á»£c 120.000 USD/nÄm. Nhân viên tư nhân trung bình kiếm ÄÆ°á»£c 60.000 USD/nÄm.”
Theo dữ liá»u (gần nhất vá»i thá»i Äiá»m mà Thượng nghá» sÄ© Rand Paul tuyên bá») từ ââCục Phân tÃch Kinh tế – má»t cÆ¡ quan chÃnh phá»§ – lao Äá»ng khu vá»±c công liên bang kiếm ÄÆ°á»£c mức lương và phúc lợi trung bình là 123.049 USD trong khi lao Äá»ng khu vá»±c tư nhân kiếm ÄÆ°á»£c trung bình 61.051 USD và o nÄm 2009. HÆ¡n nữa, khoảng cách lương [bất bình Äẳng] giữa khu vá»±c liên bang và tư nhân Äang tÄng lên Äáng ká». Má»t tháºp ká»· trưá»c, lương và phúc lợi trung bình cho lao Äá»ng [khu vá»±c công] liên bang là 76.187 USD; lương cho công chức liên bang tÄng 62% trong 10 nÄm, hÆ¡n gấp Äôi so vá»i mức tÄng 30,5% cá»§a lao Äá»ng khu vá»±c tư nhân. Lưu ý rằng những con sá» nà y không bao gá»m phúc lợi, tiá»n là m thêm giá» hoặc tiá»n thưá»ng.
Không chá» váºy, trong hai nÄm Äầu cầm quyá»n cá»§a cá»±u tá»ng thá»ng Obama, trong khi tá»· lá» thất nghiá»p dao Äá»ng á» mức gần hoặc trên hai con sá», quy mô lá»±c lượng lao Äá»ng liên bang Äã tÄng 7%. Tá»ng thá»ng kêu gá»i Äóng bÄng lương liên bang và o cuá»i nÄm 2010; tuy nhiên, dưá»i thá»i tá»ng thá»ng ÄÆ°á»£c cho là bá» Äóng bÄng lương, 1,1 triá»u công chức – phần lá»n lá»±c lượng lao Äá»ng liên bang – vẫn ÄÆ°á»£c dá»± kiến ââsẽ ÄÆ°á»£c tÄng lương 2,5 tá»· Äô la.
Tuy nhiên, PolitiFact Äánh giá tuyên bá» cá»§a Thượng nghá» sÄ© Paul là “sai” vá»i láºp luáºn rằng Paul không nói rõ rà ng những con sá» mà ông trÃch dẫn bao gá»m lương và các khoản phúc lợi, là m thêm giá» và tiá»n thưá»ng. Sau Äó, PolitiFact trÃch dẫn sá» liá»u thu nháºp không gá»m các khoản phụ cấp, thưá»ng ngoà i lương Äá» chứng minh ông Paul sai. Má»t cách kiá»m tin cá»±c kỳ khiên cưỡng, Äánh tráo khái niá»m Äá» lừa Äảo Äá»c giả, những ngưá»i thưá»ng xem tiêu Äá» nhiá»u hÆ¡n là tìm hiá»u kỹ ná»i dung. PolitiFact trÃch dẫn sá» liá»u thu nháºp không gá»m các khoản phụ cấp, thưá»ng ngoà i lương Äá» chứng minh ông Paul sai. Má»t cách kiá»m tin cá»±c kỳ khiên cưỡng, Äánh tráo khái niá»m Äá» lừa Äảo Äá»c giả, những ngưá»i thưá»ng xem tiêu Äá» nhiá»u hÆ¡n là tìm hiá»u kỹ ná»i dung. (Ảnh: Pixabay)
Äánh lạc hưá»ng Äá» gán nhãn âchưa ÄÆ°á»£c chứng minhâ
Nhưng trình Äá» Äánh tráo khái niá»m cá»§a Fact check ngà y má»t trắng trợn hÆ¡n, Äến mức không cần Äánh tráo khái niá»m, hãng kiá»m tin còn Äánh lạc hưá»ng Äá» gán nhãn “sai” khi muá»n á»§ng há» cho tá» chức nạo phá thai lá»n nhất cá»§a Mỹ, tá» chức ÄÆ°á»£c trả tiá»n từ ngân sách, ÄÆ°á»£c Äảng dân chá»§, những ngưá»i cấp tiến á»§ng há» hết mình.
Hãng kiá»m tin Snopes gán nhãn sai cho bà i báo tá» cáo “chương trình Planned Parenthood trÃch thưá»ng cho nhân viên quảng cáo dá»ch vụ phá thai do doanh thu phá thai tÄng thêm”.
Planned Parenthood (Tá» chức KHHGÄ Mỹ) là tá» chức Äứng Äầu trong viá»c cung cấp các dá»ch vụ phá thai ÄÆ°á»£c chi trả bá»i chương trình bảo hiá»m cá»§a Mỹ. Theo má»t báo cáo gần Äây, Heritage Foundation (Quỹ Di sản Mỹ) Äã phân tÃch dữ liá»u tà i chÃnh và y tế trong nhiá»u nÄm cá»§a Planned Parenthood, cho thấy tá» chức nà y là má»t doanh nghiá»p tá»· Äô kiếm lá»i từ phá thai – vá»i thá» phần cà ng ngà y cà ng tÄng trong tá»ng sá» ca phá thai hà ng nÄm á» Hoa Kỳ.
Trong khi Äó, các lÄ©nh vá»±c khác cá»§a Planned Parenthood, bao gá»m dá»ch vụ trưá»c khi sinh, khám sà ng lá»c ung thư và há» trợ khách hà ng tránh thai, Äã giảm Äáng ká». Tá» chức nà y Äang cung cấp Ãt hÆ¡n â dá»ch vụ phòng ngừa và tầm soát ung thư so vá»i báo cáo cách Äây hai tháºp ká»·.
NÄm 2017, nhà báo Lila Rose Äã phá»ng vấn các cá»±u nhân viên cá»§a Planned Parenthood, những ngưá»i nói rằng há» sẽ nháºn ÄÆ°á»£c tiá»n thưá»ng thêm do doanh thu từ nạo phá thai tÄng lên. Không chá» nhân chứng, mà cô còn có má»t tà i liá»u có ý Äá»nh khen thưá»ng cho má»t phòng khám nạo phá thai Äã có thà nh tÃch là sá» lượt khám phá thai tÄng vá»t so vá»i kỳ trưá»c Äó.
Vá»i các bằng chứng, nhân chứng xác Äáng, hãng kiá»m tin theo ‘sứ má»nh bà ẩn’ như Snopes không thá» Äánh giá Äó là tin “sai”, há» Äà nh phải Äánh giá Äó là tin âchưa ÄÆ°á»£c chứng minhâ.
Nhưng Äá» tÄng thuyết phục rằng tin tức cá»§a nhà báo Lila Rose không Äáng tin cáºy, hãng kiá»m tin ‘Äá»c láºp’ Snopes sá» dụng má»t vụ kiá»n pháp lý cá nhân cá»§a ngưá»i là m chứng, hoà n toà n không liên quan Äến ná»i dung bà i báo cáo buá»c vá» khuyến khÃch nạo phá thai cá»§a Planned Parenthood, Äá» là m mất uy tÃn cá»§a thông tin.
Snopes Äã cá» gắng là m mất uy tÃn cá»§a Sue Thayer (ngưá»i là m chứng). Há» tuyên bá» cô Äã thua trong má»t vụ kiá»n cáo buá»c gian láºn Medicaid. Nhưng thá»±c tế là tại thá»i Äiá»m Äó, vụ kiá»n chưa há» kết thúc, ÄÆ¡n kháng cáo cá»§a cô Sue Thayer Äã ÄÆ°á»£c chấp nháºn.
Ngưá»i kiá»m tin cá»§a Snopes, Kim LaCapria, Äã không liên há» vá»i Thayer, Mattox, Liên minh Bảo vá» Tá»± do, hoặc LiveAction cá»§a Lila Rose trưá»c khi kiá»m tra “sá»± tháºt”. Bá»i váºy, Snopes chẳng phá»§ nháºn ÄÆ°á»£c nguá»n tin nà y ngoà i viá»c ÄÆ°a ra má»t câu chuyá»n không liên quan Äá» vá»t vát cho thứ mà há» cần bảo vá» bằng má»i giá, Äó là chương trình nạo phá thai ÄÆ°á»£c thanh toán bá»i ngân sách á» Mỹ, chương trình ÄÆ°á»£c á»§ng há» bá»i Äảng dân chá»§, phái cấp tiến: Planned Parenthood.
Ãng Trump nói dá»i, ông Biden lỡ lá»i (!)
Trong suá»t 4 nÄm cá»±u Tá»ng thá»ng Trump tại vá» và cuá»c bầu cá» gây tranh cãi nhất trong lá»ch sá» chÃnh trưá»ng cá»§a Mỹ nÄm 2020, các tá» chức kiá»m tin Äá»c láºp chá» là m má»t viá»c duy nhất là chứng minh ông Trump (tá»ng thá»ng bảo vá» các giá trá» bảo thá»§ truyá»n thá»ng) nói dá»i, tháºm chà má»t cách Äầy thù háºn vá»i các lá»i nói nhấn mạnh, vui Äùa cá»§a ông. Thú vá» là , sau khi ông Trump không còn tại vá», các fact-checkers lại báºn rá»n chứng minh rằng những tuyên bá» trá»nh trá»ng cá»§a ông Biden trên sóng truyá»n thông phát trá»±c tiếp không phải là nói dá»i, ông ấy chá» lỡ lá»i.
Vụ Äiá»n hình nhất là tuyên bá» cá»§a tá»ng thá»ng Biden trên sóng CNN rằng “Có má»t vấn Äá» vá»i vaccine, chúng tôi không có má»t chút [vaccine] nà o khi tôi bưá»c chân và o Nhà trắng” (xem video tuyên bá» cá»§a ông Biden dưá»i Äây)
Và ngưá»i kiá»m tin ná»i tiếng cá»§a Washington Post, tá» báo cánh tả chá»ng Trump, ngưá»i Äã gán nhãn 30,000 tuyên bá» cá»§a ông Trump là nói dá»i, bình quân má»i ngà y nói dá»i 16 lần trong suá»t 5 nÄm, ông Glenn Kessler, hết sức cảm thông cho ông Biden và kiá»m tin vá» phát ngôn nà y trên twitter cá»§a mình như sau: “Äó là má»t phát ngôn lỡ lá»i, má»t phong thái Äiá»n hình cá»§a ông Biden. Thá»±c ra, ông Biden Äã Äá» cáºp Äến 50 triá»u liá»u vaccine có sẵn khi ông nháºm chức”Ảnh chụp mà n hình twitter
Như thế nà o ÄÆ°á»£c coi là lỡ lá»i? Như thế nà o ÄÆ°á»£c coi là nói dá»i? Nó còn phụ thuá»c và o ngưá»i phát ngôn là thuá»c Äảng phái nà o? Các chÃnh sách cá»§a há» Äang phục vụ cho thế lá»±c nà o? Chá» có duy nhất cách hiá»u nà y má»i giải thÃch má»t cách lô-gic các hà nh xá» cá»§a Factcheck trên truyá»n thông dòng chÃnh cá»§a Mỹ ngà y nay.
Fact-check cá»§a Mỹ bảo vá» má»i tuyên bá» dá»i trá cá»§a Bắc Kinh
Ngưá»i kiá»m tin cá»§a Washington Post, Glenn Kessler, tuyên bá» giả thuyết virus rò rá» trong phòng thà nghiá»m coronavirus á» VÅ© Hán “Äá»t nhiên Äáng tin cáºy” và o thứ Ba ngà y 25/5 vừa qua. Tuyên bá» Äá»t ngá»t nà y ÄÆ°a ra sau khi nhà báo kiá»m tin nà y chế nhạo Thượng nghá» sÄ© Ted Cruz, R-Texas, và những ngưá»i khác và o nÄm ngoái vì tán thà nh lý thuyết ÄÆ°á»£c các hãng kiá»m tin gán nhãn “hầu như không thá»” hoặc “thuyết âm mưu” theo Äúng cách gá»i chÃnh quyá»n Äảng cá»ng sản Trung Quá»c (ÄCSTQ).
Không chá» bảo vá» quan Äiá»m nguá»n gá»c Äại dá»ch từ tá»± nhiên như tuyên bá» cá»§a Trung Quá»c, các hãng kiá»m tin còn cá»±c kỳ nhiá»t tình khi gán nhãn “tin giả” cho bất cứ tin nà o bất lợi cho Trung Quá»c như trá» trÃch Covid-19, phê phán vaccine, chá» trÃch toà n cầu hóa, chá»§ nghÄ©a dân túy, Hunter Biden giao dá»ch vá»i Ukraine và Trung Quá»c,… Và các Big Tech cá»§a Mỹ Äã kiá»m duyá»t tin nà y trên mạng xã há»i cá»§a há» má»t cách gắt gao. Xa hÆ¡n, há» còn bá»t miá»ng cả cá»±u tá»ng thá»ng Trump, lúc Äó lÃ ÄÆ°Æ¡ng kim tá»ng thá»ng Mỹ, và gán nhãn cho má»i phát biá»u cá»§a ông vá» gian láºn bầu cá» là “tin giả”. Tất cả các hà nh vi nà y Äá»u có lợi cho Trung Quá»c bên cạnh lợi Ãch cá»§a Äảng dân chá»§ và thế lá»±c ngầm tà i trợ tiá»n cho Fact check.
Ãng Kessler cá»§a tá» Washington Post chá» ÄÆ¡n giản là lặp lại lá»i tá» cáo cá»§a Trung Quá»c rằng giả Äá»nh virus bá» rò rá» từ phòng thà nghiá»m VÅ© Hán là “thuyết âm mưu lá» bá»ch” (Washington Post ÄÆ°a tin ngà y 17/2/2020).
Và o ngà y 30/4/2020, tá» Washington Post Äã công bá» má»t video xác minh rằng lý thuyết rò rá» virus từ phòng thà nghiá»m VÅ© Hán là “tin giả”, “thuyết âm mưu”. Trong video nà y, ông Peter Daszak, chá»§ tá»ch cá»§a EcoHealth Alliance, thẳng thừng phá»§ nháºn virus có thá» xuất hiá»n từ phòng thà nghiá»m và ca ngợi chÃnh phá»§ Trung Quá»c chuyên quyá»n là “cá»±c kỳ cá»i má»”.
Ãng Daszak Äã là m viá»c trong nhiá»u nÄm vá»i Tiến sÄ© Shi Zheng-li, ngưá»i hiá»n Äang Äiá»u hà nh Viá»n Virus há»c VÅ© Hán và ngưá»i Äầu tiên lên tiếng lo ngại rằng virus Äã bá» rò rá» từ phòng thà nghiá»m. NÄm ngoái, Daszak Äã gá»i má»t lá thư ÄÆ°á»£c ký tên bá»i 27 nhà khoa há»c, gá»i lên tá» The Lancet “lên án mạnh mẽ các thuyết âm mưu cho rằng COVID-19 không có nguá»n gá»c tá»± nhiên,”. DÄ© nhiên, Daszak Äã không tiết lá» vá»i Äá»c giả rằng nhóm cá»§a Daszak Äã tà i trợ cho nghiên cứu coronavirus tại phòng thà nghiá»m VÅ© Hán thông qua các khoản tà i trợ cá»§a chÃnh phá»§ Mỹ.
Äoạn video cÅ©ng trÃch dẫn lá»i Tiến sÄ© Shi và phát ngôn cá»§a chÃnh phá»§ Trung Quá»c vá» viá»c “cương quyết phá»§ nháºn” nguá»n gá»c cá»§a virus Äến từ phòng thà nghiá»m, Äá»ng thá»i thừa nháºn chÃnh phá»§ Trung Quá»c Äã ra lá»nh cho các nhà khoa há»c tiêu há»§y các mẫu virus sá»m trưá»c khi báo cáo cho Tá» chức Y tế Thế giá»i.Ảnh chụp mà n hình twitter
Tại sao Kessler lại thay Äá»i quan Äiá»m và tại sao Washington Post lại âm thầm gỡ các bà i báo từng bảo vá» giả thuyết rằng virus VÅ© Hán có nguá»n gá»c tá»± nhiên? DÄ© nhiên, không phải do Washington Post hay ngưá»i kiá»m tin cá»§a há» qua quá trình miá»t mà i nghiên cứu mà tìm ra sá»± tháºt. Sá»± thay Äá»i nà y xuất phát từ hà ng ngà n email cá»§a Tiến sỹ Anthony Fauci má»i ÄÆ°á»£c công bá» gây chấn Äá»ng gần Äây. Khi giấy không thá» gói ÄÆ°á»£c lá»a, lúc nà y há» lại xoay chiá»u, giá»ng há»t như giải Pulitzer trao cho Politifact váºy.
Những email nà y Äã cho thấy, ngay từ Äầu ông Fauci Äã nằm giữ ÄÆ°á»£c rất nhiá»u thông tin cụ thá» vá» nguá»n gá»c cá»§a virus Corona VÅ© Hán, nhưng tại thá»i Äiá»m Äó những gì ông tuyên bá» vá»i ngưá»i dân Mỹ không hoà n toà n phản ánh những gì ông tháºt sá»± biết, hay nhìn nháºn.
Äánh giá vá» những email ÄÆ°á»£c trao Äá»i và o thá»i Äiá»m Äại dá»ch má»i bắt Äầu bùng phát tại Mỹ và trên toà n thế giá»i và o ná»a Äầu nÄm 2020, cá»±u Ngoại trưá»ng Pompeo nháºn Äá»nh, so sánh giữa những gì ông Fauci tuyên bá» trưá»c công chúng và những lá»i lẽ ông ta nói trong các email, chúng ta có thá» thấy rõ rằng những Äiá»u nà y không xuất phát từ khoa há»c mà Äã bá» những Äá»ng cÆ¡ chÃnh trá» thúc Äẩy, theo Daily Wire ÄÆ°a tin. Ãng cÅ©ng chá» trÃch, biá»u hiá»n nà y còn có thá» thấy rõ á» những tin tức mà giá»i truyá»n thông cánh tả Big Media ÄÆ°a ra.
Ãng Pompeo khẳng Äá»nh: “Chúng ta cần biết chÃnh phá»§ Hoa Kỳ, Tiến sÄ© Fauci, ông Daszak, tất cả những ngưá»i Äã tham gia bảo trợ cho phòng thà nghiá»m nà y, những gì há» biết, khi nà o há» biết, bá»i vì Äiá»u nà y sẽ giúp chúng ta trả lá»i những câu há»i quan trá»ng vá»n có thá» Äảm bảo an toà n cho tất cả chúng taâ.
Cho tá»i nay, quá nhiá»u kết quả kiá»m tin Äá»c láºp bá»i các tá» chức nà y má»i là lá»i nói dá»i trÆ¡ trẽn nhất. Phải chÄng các hãng kiá»m tin ÄÆ°á»£c sá» dụng như má»t công cụ vì mục tiêu chÃnh trá», Äảng phái hay phục vụ cho thế lá»±c ngầm? Há» phải chÄng không há» Äá»c láºp? Há» Äang bảo vá» ai, Äang bảo vá» Äiá»u gì? Chúng tôi hy vá»ng Äá»c giả sẽ có câu trả lá»i cho mình trong phần tiếp theo cá»§a chá»§ Äá» nà y.
Sinh Bách
NGUá»N TIN THAM KHẢO
- https://wwwp-lives.blogspot.com/2021/02/when-fact-checkers-become-lie-excusers.html
- https://capitalresearch.org/article/dishonest-fact-checkers/
- https://www.factcheck.org/our-funding/
- https://www.influencewatch.org/non-profit/annenberg-foundation/
- https://isgp-studies.com/liberal-cia-immigration#foundations
- https://www.skeptical-science.com/critical-thinking/attack-fact-checking-site-snopes-valid/
- https://www.politifact.com/factchecks/2020/oct/13/facebook-posts/social-media-posts-push-false-claims-about-kamala-/
- https://australiannationalreview.com/state-of-affairs/george-soros-and-bill-gates-funding-facebooks-fact-checkers/
- https://www.libertynation.com/poynter-institute-goes-down-in-flames-over-fake-news/
- https://www.poynter.org/major-funders/
Theo NTDVN.COM
(*) ÄâÌu ÄÃªÌ do chuÌng tôi sưÌa ÄôÌi cho phuÌ hợp thực taÌ£i.
Tags: dai dich Vũ Hán, dịch covid-19