Thế giới ngày Thứ Năm 26/10/2023 (The Economist)

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Cơ quan của Liên Hợp Quốc phụ trách vấn đề người tị nạn Palestine cho biết họ sẽ hết nhiên liệu ở Gaza – để có điện cho bệnh viện và cung cấp nước uống – trong vòng chưa đầy một ngày. Cơ quan này cho biết họ đang che chở gần 600.000 người Palestine tại các cơ sở của LHQ trên khắp Gaza. Trong khi đó, tổng thư ký LHQ António Guterres nói ông “bị sốc trước những xuyên tạc” về các bình luận của ông hôm thứ Ba. Ông Guterres khi ấy nói cuộc tấn công của Hamas (mà ông lên án) “không phải vô cớ mà xảy ra.” Israel phản ứng dữ dội bằng cách từ chối cấp thị thực cho nhân viên LHQ và kêu gọi ông Guterres từ chức.

Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu vừa có bài bài phát biểu nói rằng nước ông đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công trên bộ vào Gaza, và rằng “tất cả các chiến binh Hamas đều phải bị tiêu diệt.” Theo Wall Street Journal, Israel đã trì hoãn cuộc tấn công để Mỹ điều động hệ thống phòng thủ tên lửa vào khu vực nhằm giúp bảo vệ quân đội Israel. Hôm Chủ nhật, bộ trưởng quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã cảnh báo về “khả năng leo thang đáng kể” chống lại các lực lượng Mỹ.

Hạ viện Mỹ đã bầu được chủ tịch, dân biểu Cộng hòa Mike Johnson của Louisiana, sau ba tuần hỗn loạn. Tất cả 220 hạ nghị sĩ Cộng hòa có mặt đều bỏ phiếu cho ông Johnson – một màn thể hiện sự đoàn kết sau cuộc nội chiến kéo dài với lần lượt bốn ứng viên thất bại. Một người thất bại ba lần tại vòng bỏ phiếu toàn Hạ viện; hai người còn lại bỏ cuộc trước khi ra Hạ viện.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã bất ngờ tiếp Gavin Newsom, thống đốc bang California, tại Bắc Kinh. Ông Newsom nói họ đã thảo luận các cách “đẩy nhanh tiến bộ của chúng ta về khí hậu.” Trước đó, nhà lãnh đạo Trung Quốc kêu gọi ổn định quan hệ với Mỹ trước chuyến thăm Washington của ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và cuộc gặp dự kiến của ông Tập với tổng thống Joe Biden vào tháng 11.

Deutsche Bank, Lloyds Banking Group, và Santander đồng loạt công bố kết quả kinh doanh quý 3 tốt hơn dự kiến nhờ biên lãi ròng cao. Santander cho biết lợi nhuận ròng trong quý 3 của họ tăng 20% so với cùng kỳ năm ngoái, còn Deutsche Bank tiết lộ đang trên đà đạt doanh thu năm cao nhất trong 7 năm qua.

Otis suy yếu thành áp thấp nhiệt đới sau khi đổ bộ (cấp 5) vào bang Guerrero ở miền nam Mexico. Người dân tại các khu vực của bang này đã tạm thời bị mất liên lạc sau khi đường dây điện thoại bị đứt và dự kiến sẽ đón lượng mưa lên tới 50 cm.

Trung Quốc và Colombia đã nâng cấp quan hệ ngoại giao lên “đối tác chiến lược” sau cuộc gặp giữa tổng thống Colombia Gustavo Petro và người đồng cấp Trung Quốc Tập Cận Bình. Hai nhà lãnh đạo cũng ký 12 thỏa thuận hợp tác, trong đó có hợp tác về xuất nhập khẩu thịt bò. Colombia, đồng minh chủ chốt của Mỹ, hiện là một trong 10 quốc gia Nam Mỹ đã tăng cường quan hệ với Trung Quốc, trong bối cảnh Bắc Kinh muốn tăng ảnh hưởng kinh tế và địa chính trị trong khu vực.

Con số trong ngày: 1.319, là số người Ấn Độ có khối tài sản từ 120 triệu USD trở lên, cho thấy tầng lớp siêu giàu ở Ấn Độ đang gia tăng.

TIÊU ĐIỂM

Kinh tế Mỹ thể hiện ấn tượng bất chấp áp lực lãi suất

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ bắt đầu tăng lãi suất từ 18 tháng trước với dự báo sẽ kéo giảm tăng trưởng. Nhưng vào thứ Năm tuần này, Mỹ dự kiến sẽ công bố GDP quý 3 tăng trưởng theo năm 4,3%, một tốc độ chóng mặt theo tiêu chuẩn hiện đại. Chỉ mới vài tháng trước hầu hết giới phân tích đều dự đoán Mỹ sắp rơi vào suy thoái.

Kinh tế Mỹ đang tăng trưởng nhanh vì hai lý do chính. Chi tiêu tiêu dùng tăng nhờ tiền tiết kiệm tích lũy trong đại dịch và do mức tăng lương đáng kể gần đây. Các doanh nghiệp cũng tăng cường đầu tư, một phần nhờ những khoản trợ cấp cho các nhà máy sản xuất chất bán dẫn và xe điện. Câu hỏi là liệu điều này sẽ kéo dài bao lâu. Lợi suất trái phiếu tăng trong vài tháng qua đã khiến chi phí vay trở nên đắt đỏ hơn. Điều đó cuối cùng sẽ làm nền kinh tế chậm lại, nhưng chưa rõ là khi nào.

EU họp thượng đỉnh

Vào thứ Năm, các lãnh đạo của 27 nước thành viên Liên minh Châu Âu sẽ tề tựu về Brussels dự cuộc họp Hội đồng châu Âu kéo dài hai ngày. Cho tới nay họ tỏ ra chia rẽ về cách ứng xử với xung đột ở Trung Đông. Một số nước, chẳng hạn như Đức, muốn hỗ trợ vô điều kiện cho Israel. Song những nước khác, bao gồm Tây Ban Nha và Ireland, nhấn mạnh đến hoàn cảnh khó khăn của người dân Palestine. Nhưng hầu hết đều cho rằng nên “tạm dừng [cuộc chiến] vì mục đích nhân đạo,” một lập trường được tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres ủng hộ.

Các điểm khác trong chương trình nghị sự cũng có thể gây tranh cãi. Các nước bất đồng về một loạt vấn đề, trong đó có nguồn tiền để hỗ trợ cho Ukraine và nạn di cư bất hợp pháp. Một số chính phủ lo ngại cuộc chiến Israel-Gaza sẽ chuyển hướng dư luận và nguồn lực khỏi Ukraine. Trong số các nhà lãnh đạo tại hội nghị thượng đỉnh sẽ có Viktor Orban, thủ tướng Hungary, người vừa gặp tổng thống Nga Vladimir Putin. Kiểu ngoại giao này của ông khiến nhiều nhà lãnh đạo châu Âu khác khó chịu. Họ sẽ nhân cuộc gặp ở Brussels để bày tỏ quan điểm của mình với ông.

Chiến trường Ukraine tiếp tục bế tắc

Trong bối cảnh Nga tăng cường nỗ lực chiếm Avdiivka, một thị trấn tiền tuyến gần thủ phủ tỉnh Donetsk do Nga kiểm soát, người ta đang nói về một Bakhmut thứ hai.

Avdiivka, nơi từng có 30.000 cư dân và hiện chìm trong đống đổ nát, có rất ít giá trị chiến lược. Nhưng nó có tầm quan trọng mang tính biểu tượng. Lực lượng Nga đã đạt được những bước tiến nhỏ tại đây, tuyên bố đã cắm cờ ở sườn dốc thấp hơn của bãi chứa tro bụi cao 200 mét nhô lên trên chiến trường. Nhưng họ đang mất đi một con số khủng khiếp về quân số và phương tiện bọc thép.

Ở chiều ngược lại, Ukraine cũng chỉ đạt được tiến độ khiêm tốn trên mặt trận chính của cuộc phản công chống lại Nga, gần Robotyne ở phía nam. Song có những tia hy vọng ở nơi khác. Hôm thứ Ba, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã ca ngợi tính hiệu quả của nỗ lực hạn chế quyền kiểm soát của Nga ở Biển Đen. Điều đó đã mở ra những tuyến đường biển tạm thời cho xuất khẩu ngũ cốc.

ECB chuẩn bị họp chính sách

Lần gần nhất các lãnh đạo Ngân hàng Trung ương châu Âu ECB họp để bàn về lãi suất, họ quyết định rằng chính sách thắt chặt đã đi đến hồi kết. Và dữ liệu kinh tế kể từ đó càng củng cố quan điểm rằng lạm phát đang giảm và nền kinh tế suy yếu. Khi ECB họp vào thứ Năm, có thể họ sẽ giữ nguyên lãi suất.

Lạm phát đạt 4,3% trong năm tính đến tháng 9, giảm từ mức 5,2% của tháng 8. Lạm phát lõi hàng năm, không bao gồm giá thực phẩm và năng lượng, cũng giảm 1 điểm phần trăm. Chỉ số quản lý mua hàng của nền kinh tế khu vực đồng euro, thước đo hoạt động kinh doanh được theo dõi rộng rãi, đã giảm xuống mức thấp nhất trong 35 tháng vào tháng 10.

Nhưng cuộc chiến của Israel với Hamas đang làm gia tăng bất ổn cho triển vọng kinh tế. Đồng thời, lãi suất dài hạn, thứ mà các ngân hàng trung ương ít có khả năng hạn chế, đã tăng đáng kể từ tháng 9, qua đó làm giảm cầu. Để ngăn chặn kinh tế suy yếu hơn nữa, ECB nên cân nhắc thời điểm bắt đầu giảm lãi suất.