Stop Expansionism - Chống Bành Trướng

Các thỏa thuận ngắn hạn sẽ không buộc Bắc Kinh phải lùi bước ở Biển Đông

Bởi Marites Dañguilan Vitug

Ngày 18 tháng 9 năm 2024

Sau nhiều tháng căng thẳng âm ỉ giữa Trung Quốc và Philippines về các xung đột về yêu sách lãnh thổ ở Biển Đông, Manila và Bắc Kinh đã tham gia vào một loạt các cuộc thảo luận “thẳng thắn” về cách quản lý các tranh chấp. Các cuộc đàm phán đã tăng tốc sau khi một tàu Trung Quốc đâm vào một tàu tuần duyên Philippines ngoài khơi một bãi cạn tranh chấp vào tháng 8, và diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Philippines Ferdinand “Bongbong” Marcos, Jr., thúc đẩy đồng bộ về mặt ngoại giao, quân sự và hùng biện để chống lại sự xâm lược của Trung Quốc và bảo vệ quyền lãnh thổ có chủ quyền của Philippines ở Biển Đông. Tuy nhiên, bất chấp những nỗ lực của ông, nguy cơ xảy ra khủng hoảng với Bắc Kinh – một cuộc khủng hoảng có thể kéo Hoa Kỳ vào thế bế tắc quân sự với Trung Quốc, nếu Washington buộc phải hỗ trợ Manila theo các điều khoản của hiệp ước phòng thủ chung của họ – ngày càng gia tăng.

Cuộc chiến giữa Philippines và Trung Quốc về các tàu đâm nhau chỉ là sự kiện mới nhất trong một loạt các cuộc đối đầu mà nhiều người ở cả Manila và Washington lo ngại có thể leo thang thành một cuộc chiến toàn diện với Trung Quốc. Kể từ khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lên nắm quyền vào năm 2012, Bắc Kinh đã tuyên bố chủ quyền đối với các vùng rộng lớn ở Biển Đông – những tuyên bố mà họ bắt đầu khẳng định một cách mạnh mẽ hơn, dẫn đến các cuộc xung đột không chỉ với Philippines mà còn với các quốc gia khác trong khu vực, bao gồm Malaysia và Việt Nam. Vào tháng 6, lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc và hải quân Philippines đã đối đầu trực tiếp lần đầu tiên khi lực lượng Trung Quốc bao vây lực lượng Philippines nhằm ngăn cản tiếp tế cho một tiền đồn quan trọng của Philippines ở vùng biển tranh chấp. Tiền đồn này, là một con tàu thời Thế chiến II có tên là Sierra Madre , mà Manila cố tình mắc cạn cách đây một phần tư thế kỷ trên rạn san hô cạn được gọi là Bãi Cỏ Mây Thứ Hai, đã nổi lên như một điểm bùng phát bất ngờ nhưng quan trọng. Dùng cuốc chim, dao và giáo tự chế, lực lượng Trung Quốc đã lục soát các tàu thuyền của Philippines, cướp vũ khí và đập vỡ động cơ, kính chắn gió và thiết bị liên lạc. Trong cuộc hỗn chiến, ngón tay cái của một thủy thủ Philippines đã bị cắt đứt bởi một mảnh kim loại sắc nhọn. Cuộc giao tranh này đánh dấu sự leo thang đáng kể từ các động thái thường thấy của Trung Quốc là bám đuôi, chặn và bắn vòi rồng vào tàu thuyền Philippines.

Sau cuộc đụng độ này, cả Manila và Bắc Kinh đều tìm cách hoãn lại và đạt được một thỏa thuận tạm thời để giảm bớt sự bất ổn ở Biển Đông, các chi tiết của thỏa thuận này không được công khai. Trong các nhiệm vụ tiếp tế sau đó, các tàu Trung Quốc giữ khoảng cách và không đe dọa hoặc chặn các tàu của Philippines. Hoa Kỳ và các quốc gia khác hoan nghênh thỏa thuận tạm thời này như một chiến thắng ban đầu cho Philippines. “Điều rất quan trọng là đó phải là tiêu chuẩn, không phải là ngoại lệ”, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken phát biểu tại một cuộc họp với người đồng cấp của mình tại Manila. Nhưng các cuộc đụng độ sau đó về một rạn san hô khác, được gọi là Sabina Shoal, đã chứng minh sự khó khăn trong việc duy trì hòa bình.

Hãy cập nhật thông tin.

Phân tích chuyên sâu được gửi hàng tuần.Đăng ký

Những hành động khiêu khích của Bắc Kinh không vượt qua ranh giới đỏ do Marcos đặt ra—giết một công dân Philippines bằng một “hành động cố ý”—nhưng chúng đã làm dấy lên nỗi lo về mối nguy hiểm gia tăng có thể khiến Philippines phải viện dẫn hiệp ước phòng thủ chung với Hoa Kỳ. Marcos phải đi trên một ranh giới mong manh giữa việc hạ nhiệt với Bắc Kinh và chứng minh rằng Manila sẽ không lùi bước trước sự xâm lược của Trung Quốc. Kể từ đó, ông đã kêu gọi giảm leo thang, nói với quân đội Philippines “không được dùng đến vũ lực hoặc đe dọa, hoặc cố tình gây thương tích hoặc gây hại cho bất kỳ ai” nhưng nhắc nhở Bắc Kinh, mà không nêu tên, rằng điều này “không nên bị nhầm lẫn với sự chấp thuận”.

Để ngăn chặn thảm họa, Manila, với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ, phải nhìn xa hơn các cuộc đàm phán tạm thời với Trung Quốc và xây dựng một cách tiếp cận dài hạn hơn để giảm thiểu rủi ro ở Biển Đông. Marcos phải điều chỉnh chính sách minh bạch của mình về các hành động khiêu khích của Trung Quốc để làm nổi bật các chiến thuật bắt nạt của Bắc Kinh trong khi vẫn duy trì sự lịch sự cần thiết để giải quyết hòa bình với Trung Quốc. Philippines phải giải quyết các tranh chấp ranh giới trên biển với các quốc gia có yêu sách khác và hợp tác với họ để thể hiện mặt trận thống nhất chống lại các hành vi vi phạm lãnh thổ của Trung Quốc. Và Manila phải rõ ràng về những gì họ mong đợi từ Washington—cụ thể là, sự hỗ trợ của Hoa Kỳ trong các hoạt động hải quân thường lệ của Philippines, chẳng hạn như các nhiệm vụ tiếp tế, tại các khu vực nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của quốc gia này. Hoa Kỳ nên sử dụng các kênh liên lạc hiện có, bao gồm các cuộc họp cấp cao hoặc các cuộc đàm phán quốc phòng song phương, để cảnh báo Bắc Kinh về hành động khiêu khích chống lại Philippines ở Biển Đông. Nếu Hoa Kỳ không cung cấp cho đồng minh của mình sự hỗ trợ cần thiết, thì cả Washington và Manila đều có thể bị cuốn vào vòng xoáy leo thang với Trung Quốc mà họ rất muốn tránh.

QUYỀN KHÔNG TẠO NÊN SỨC MẠNH

Kể từ khi nhậm chức vào năm 2022, Marcos, con trai của cựu độc tài Philippines Ferdinand Marcos, đã tìm cách đẩy lùi Bắc Kinh. Sự thay đổi của ông khỏi Trung Quốc – đánh dấu sự đảo ngược so với sự khúm núm của người tiền nhiệm Rodrigo Duterte đối với Bắc Kinh – đã giành được sự ủng hộ Marcos cả trong nước và ở phương Tây. Lập trường thân phương Tây của Marcos cũng có thể đã bị ảnh hưởng bởi cuộc xâm lược Ukraine của Nga, bắt đầu từ nhiều tháng trước khi ông tuyên thệ nhậm chức. Đáng chú ý, trong bài phát biểu nhậm chức của mình, Marcos không đề cập đến Trung Quốc hay Biển Đông gây tranh cãi; ông chỉ nghĩ đến Ukraine. Ông nói: “Nếu các cường quốc rút ra bài học sai lầm từ thảm kịch đang diễn ra ở Ukraine, thì viễn cảnh xung đột đen tối tương tự sẽ lan sang khu vực của chúng ta trên thế giới”.

Trên thực tế, Marcos đã đưa đất nước trở lại bến neo đậu chiến lược của mình bằng cách cấp cho Hoa Kỳ quyền tiếp cận thêm bốn căn cứ quân sự, dựa trên các biện pháp củng cố liên minh trong Thỏa thuận hợp tác quốc phòng tăng cường Hoa Kỳ-Philippines năm 2014. Ông đã giám sát các cuộc tập trận quân sự chung lớn nhất từ ​​trước đến nay giữa hai nước, bao gồm các cuộc tập trận hàng hải mới và sự tham gia của lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines. Marcos đã đến thăm Hoa Kỳ bốn lần trong hai năm và vào năm 2023, trở thành tổng thống Philippines đầu tiên đặt chân đến trụ sở Bộ tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tại Hawaii. Về phần mình, Washington đã hoan nghênh sự thay đổi chính sách đối ngoại của Marcos và việc ông duy trì luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên hiệp quốc về Luật biển, để giải quyết các tranh chấp trên biển. Và các quan chức Hoa Kỳ đã liên tục bày tỏ sự ủng hộ đối với Philippines và chỉ trích Bắc Kinh mỗi khi Trung Quốc quấy rối tàu thuyền của Philippines.

Một trụ cột chính trong chiến lược của Marcos là chính sách minh bạch liên quan đến các cuộc đụng độ với Trung Quốc—thay vì sự im lặng hoặc tiết lộ có chọn lọc như trong chính quyền Duterte, Manila hiện lên án hành vi bạo lực và bắt nạt của Bắc Kinh như một phương tiện để vừa đẩy lùi vừa tập hợp sự ủng hộ trong và ngoài nước. Lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines đã áp dụng thông lệ đưa phương tiện truyền thông địa phương và quốc tế vào các cuộc tuần tra của mình. Trong các trường hợp khác, chính lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines đã công bố các bức ảnh và video về hành vi quấy rối của Trung Quốc, bao gồm một sự cố đáng chú ý trong đó một tàu Trung Quốc chiếu tia laser cấp quân sự vào một tàu Philippines, làm mù tạm thời thủy thủ đoàn.

Kể từ khi nhậm chức vào năm 2022, Marcos đã tìm cách đẩy lùi Bắc Kinh.

Marcos cần phải cẩn thận không đẩy chính sách minh bạch của mình đi quá xa. Nó có nguy cơ đổ thêm dầu vào lửa nếu những tiết lộ tỏ ra quá kích động ở Bắc Kinh. Để tránh kết quả như vậy trong giai đoạn căng thẳng cao độ, Manila có thể đã chọn thực hiện các nhiệm vụ tiếp tế cho Bãi Cỏ Mây một cách kín đáo thay vì công khai. Trong tương lai, để giữ cho tình hình không vượt khỏi tầm kiểm soát, Marcos phải tiếp tục hiệu chỉnh lời lẽ của chính phủ mình để làm rõ mối đe dọa do các cuộc xâm nhập của Trung Quốc gây ra trong khi vẫn để lại chỗ cho việc hạ nhiệt. Ngôn ngữ có chừng mực hơn sẽ cho phép Bắc Kinh tránh bối rối trước công chúng trong nước, những người phần lớn ủng hộ các yêu sách lãnh thổ của chính phủ ở Biển Đông. Nó cũng sẽ tạo cho Washington nhiều chỗ hơn để xoay xở, giảm bớt áp lực buộc các quan chức Hoa Kỳ phải ủng hộ Manila theo những cách có thể cản trở đối thoại hạ nhiệt với Bắc Kinh.

Tuy nhiên, hiện tại, cách tiếp cận của Marcos đã thành công trong việc tiếp cận khán giả trong nước và quốc tế. Công chúng ủng hộ ông. Người dân Philippines nhận thức rõ hơn bao giờ hết về sự hiện diện bất hợp pháp và các động thái nguy hiểm của Trung Quốc ở Biển Tây Philippines (các phần của Biển Đông nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines), tước đi sinh kế của ngư dân Philippines và vi phạm quyền chủ quyền đất nước. Trong một cuộc khảo sát vào tháng 6 do Pulse Asia thực hiện, 76 phần trăm số người được hỏi đồng ý rằng chính quyền Marcos nên tiếp tục khẳng định các quyền của đất nước ở Biển Tây Philippines và 51 phần trăm tin rằng có thể thực hiện được điều đó bằng cách tăng cường các liên minh và tiến hành các cuộc tuần tra chung và tập trận quân sự. Phần lớn những người được khảo sát – 74 phần trăm – muốn Philippines hợp tác với Hoa Kỳ. Chỉ có năm phần trăm người Philippines ủng hộ hợp tác với Trung Quốc.

Marcos cũng đã thúc đẩy sự ủng hộ cho Philippines ở nước ngoài. Các quốc gia bao gồm Canada, Pháp và New Zealand đã bày tỏ mong muốn đàm phán các thỏa thuận về lực lượng thăm viếng tương tự như các thỏa thuận hiện có giữa Philippines và Úc, Nhật Bản và Hoa Kỳ. Trên mặt trận đa phương, hai đội hình đã xuất hiện: hợp tác ba bên cấp cao giữa Nhật Bản, Philippines và Hoa Kỳ tập trung vào hợp tác quân sự và kinh tế, và diễn đàn bốn bên của các bộ trưởng quốc phòng, bao gồm cả Úc, nhằm mục đích làm sâu sắc thêm hợp tác an ninh thông qua các cuộc tập trận quân sự chung. Ấn Độ và Hàn Quốc đã chậm trễ trong việc ủng hộ chiến thắng pháp lý của Philippines năm 2016 trước Trung Quốc, theo đó tòa trọng tài tại The Hague ra phán quyết rằng yêu sách pháp lý của Bắc Kinh đối với các khu vực nằm trong “đường chín đoạn” ở Biển Đông là không hợp lệ. Tuy nhiên, việc chứng kiến ​​làn sóng ủng hộ này đối với động thái phản kháng của Manila đối với Bắc Kinh không làm thay đổi hành vi của Trung Quốc. Có lẽ nhận ra điều này, các bộ trưởng ngoại giao từ khoảng 20 quốc gia sẽ họp bên lề Đại hội đồng Liên hiệp quốc vào tháng 9 để tìm cách thuyết phục Trung Quốc giảm leo thang căng thẳng ở Biển Đông. Một khối các quốc gia vẫn chưa lên tiếng là Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á. Nếu ASEAN tham gia cuộc họp và đưa ra lập trường, điều này có thể ảnh hưởng đến quyết định của Trung Quốc với tư cách là đối tác thương mại lớn nhất của nước này.

MỘT VÙNG LÂN CẬN THÂN THIỆN

Ở Đông Nam Á, sự ủng hộ dành cho nỗ lực chống lại sự xâm lược của Trung Quốc của Marcos vẫn còn khá hời hợt, một phần là do những động cơ cạnh tranh liên quan đến Bắc Kinh, bá chủ của khu vực. ASEAN, tổ chức kinh tế và an ninh quan trọng nhất của khu vực, đã im lặng sau cuộc tấn công của Trung Quốc vào tháng 6 vào binh lính Philippines gần Bãi Cỏ Mây. Nhóm này về cơ bản bị chia rẽ: một số quốc gia thành viên, như Campuchia và Lào, phụ thuộc vào Trung Quốc về đầu tư và viện trợ, do đó không muốn lên tiếng phản đối. Indonesia, quốc gia ASEAN lớn nhất, không phải là quốc gia có yêu sách và đã vay mượn rất nhiều từ Trung Quốc cho các dự án cơ sở hạ tầng lớn. Một số nước ASEAN coi Philippines là trường hợp ngoại lệ vì đây là quốc gia duy nhất trong khu vực có hiệp ước phòng thủ song phương với Hoa Kỳ. Nhìn chung, ASEAN đã đặt hy vọng vào các cuộc đàm phán với Trung Quốc về một bộ quy tắc ứng xử để giảm thiểu rủi ro xung đột ở Biển Đông, mặc dù các cuộc đàm phán này đã kéo dài trong nhiều năm. Chính sách minh bạch của Manila cũng trái ngược với cách tiếp cận của các quốc gia có yêu sách khác ở Biển Đông như Việt Nam và Malaysia, những quốc gia không công khai các tranh chấp hàng hải với Trung Quốc và hiếm khi chỉ trích Bắc Kinh một cách công khai.

Mặc dù có thể là suy nghĩ viển vông khi mong đợi ASEAN thể hiện sự ủng hộ nồng nhiệt đối với việc Philippines phản kháng Trung Quốc, nhưng chính phủ Marcos có thể và nên hợp tác với ba quốc gia có yêu sách khác trong khu vực—Brunei, Malaysia và Việt Nam—để giải quyết các ranh giới trên biển. Vào những năm 1970, Philippines, Việt Nam và Malaysia bắt đầu tuyên bố chủ quyền đối với các đảo ở Biển Đông, tiếp theo là Brunei vào những năm 1980. Mặc dù có một số yêu sách chồng chéo, nhưng các quốc gia này không xâm phạm vùng biển của nhau theo cách mà Trung Quốc đã làm và họ thường sử dụng các kênh ngoại giao để phản đối. Trung Quốc thường giải quyết với các quốc gia có yêu sách theo cách song phương hơn là theo nhóm, khiến Bắc Kinh dễ dàng vi phạm quyền chủ quyền của mỗi quốc gia hơn. Việc đưa ra một mặt trận thống nhất giữa Philippines và các nước láng giềng chống lại Trung Quốc sẽ rất cần thiết để ngăn chặn Bắc Kinh có thêm hành động khiêu khích.

Việt Nam dường như nhận ra tính cấp thiết của sự đoàn kết. Trong năm qua, họ đã âm thầm củng cố hợp tác với Philippines. Vào tháng 1, Hà Nội và Manila đã ký hai thỏa thuận: một thỏa thuận nhằm ngăn ngừa và quản lý các sự cố ở Biển Đông và một thỏa thuận khác để lực lượng bảo vệ bờ biển của hai nước thành lập một ủy ban chung để giải quyết các vấn đề hàng hải chung. (Bản sao của các thỏa thuận này không được công khai vì Việt Nam không muốn chọc giận Trung Quốc.) Gần đây, hải quân Philippines và Việt Nam đã tập trận tại Đảo Tây Nam ở Quần đảo Trường Sa, đây là cuộc tập trận lần thứ bảy. Các quan chức của cả hai lực lượng đã thảo luận về an ninh hàng hải và hợp tác trong khu vực—và trong thời gian rảnh rỗi, họ đã ca hát, chơi đá bóng, kéo co, và tổ chức các cuộc đua nhảy bao bố. Địa điểm này mang tính biểu tượng cao; Đảo Tây Nam từng do Philippines chiếm đóng nhưng đã bị Việt Nam chiếm vào năm 1975. Nhiều thập kỷ sau, vào năm 2015, Việt Nam đã trở thành đối tác chiến lược của Philippines, quốc gia duy nhất ở Đông Nam Á. Đây là động thái mà hai nước coi là cùng một phe chống lại Trung Quốc.

Philippines và Brunei đã có bước đi đầu tiên hướng tới sự hợp tác tương tự khi Marcos và Thủ tướng Brunei Hassanal Bolkiah ký một thỏa thuận hợp tác hàng hải vào tháng 5. Mặc dù các chi tiết chưa được công khai, nhưng thỏa thuận này được cho là tương tự như thỏa thuận Hà Nội-Manila ở chỗ thỏa thuận này đề cập đến việc ngăn ngừa và quản lý các sự cố ở Biển Đông. Loại thỏa thuận này có thể là khuôn mẫu để củng cố hợp tác với Malaysia. Tuy nhiên, Manila và Kuala Lumpur đã bị mắc kẹt trong tranh chấp lãnh thổ trong hơn sáu thập kỷ; Manila có một yêu sách đang chờ xử lý đối với Sabah, tiểu bang lớn thứ hai của Malaysia, đã đệ trình lên Liên hiệp quốc, mà không có tổng thống Philippines nào cố gắng từ bỏ. Tuy nhiên, Philippines nên nỗ lực để thu hút Malaysia, với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ. Ví dụ, vào tháng 4, một viện của Bộ Quốc phòng đã tổ chức một hội thảo song phương tại Nhật Bản giữa các học giả và những người dân thường khác từ Philippines và Việt Nam, nơi những người tham gia trao đổi quan điểm và khuyến nghị chính sách để giải quyết tình trạng cưỡng ép trên biển từ Trung Quốc. Washington và Manila nên nỗ lực tạo điều kiện cho những cuộc thảo luận cởi mở như vậy nhằm tăng cường sự hợp tác giữa Philippines và một nhóm các nước láng giềng ngày càng đông đảo.

NÓI BẰNG MỘT GIỌNG NÓI

Marcos cũng cần xây dựng một mặt trận thống nhất chống lại Trung Quốc trong chính phủ của mình. Đặc biệt, ông phải tập hợp được sự lãnh đạo quyết đoán hơn và điều hành một đội an ninh chặt chẽ trong nội các của mình, nơi có một loạt các cơ quan liên ngành xử lý Biển Tây Philippines. Vào tháng 3, khi Trung Quốc tăng cường quấy rối tàu thuyền và ngư dân Philippines, Marcos quyết định rằng đất nước cần một phản ứng tập trung hơn của chính phủ. Ông đã thành lập một cơ quan liên ngành cấp cao, Hội đồng Hàng hải Quốc gia (NMC), để thống nhất chính sách và chiến lược về an ninh hàng hải của đất nước.

Nhưng thiết lập mới này bị chia rẽ bởi sự phân mảnh quan liêu, như được chứng minh bằng nhiệm vụ tiếp tế Sierra Madre không thành công của đất nước vào tháng 6. Bộ quốc phòng, cùng với quân đội, đã triển khai nhiệm vụ và tránh xa các tàu hộ tống dân sự thông thường của lực lượng bảo vệ bờ biển. Do đó, Trung Quốc coi nhiệm vụ này là một hoạt động quân sự hơn là một hoạt động dân sự và đáp trả bằng một cuộc tấn công dữ dội tương ứng. Sau đó, các thành viên của NMC đã đưa ra những nhận xét trái ngược nhau. Người đứng đầu hội đồng đã hạ thấp cuộc tấn công trắng trợn của Trung Quốc là một “sự hiểu lầm hoặc tai nạn”, chỉ để bộ trưởng quốc phòng sau đó sửa lại tuyên bố này, lập luận rằng cuộc tấn công là một “hành động cố ý” và là “sử dụng vũ lực hung hăng và bất hợp pháp”. Vào thời điểm quan trọng, chính phủ đã không lên tiếng với một tiếng nói chung.

Rõ ràng, chỉ sắp xếp lại phản ứng của tổ chức đối với các cuộc tấn công của Trung Quốc thôi là chưa đủ; cuối cùng, bản thân Marcos phải rõ ràng và quyết đoán về các chỉ thị chính sách. Nhưng tất cả các thành viên của NMC phải cùng chung quan điểm để làm cho sự kết hợp của các cơ quan này hoạt động liền mạch. Điều cuối cùng mà Philippines cần (giải quyết) là sự chia rẽ giữa các quan chức cấp cao của mình.

WASHINGTON NÊN ĐỨNG Ở ĐÂU?

Nổi lên trên câu hỏi về cách Philippines nên phản ứng với sự xâm lược của Trung Quốc là sự mơ hồ về vai trò của Hoa Kỳ. Năm 1951, trong những năm đầu của Chiến tranh Lạnh, Philippines và Hoa Kỳ đã ký Hiệp ước Phòng thủ Chung (MDT), có thể được viện dẫn trong trường hợp xảy ra một cuộc tấn công vũ trang từ bên ngoài vào một trong hai bên. Đối với Philippines, điều này bao gồm các lực lượng vũ trang, tàu công cộng và máy bay trong “lãnh thổ đô thị” và trong “các lãnh thổ đảo thuộc quyền tài phán của mình ở Thái Bình Dương”. Khi Trung Quốc tăng cường các cuộc xâm nhập vào Biển Tây Philippines sau khi Tập Cận Bình nhậm chức, các quan chức Philippines đã công khai đặt ra các câu hỏi về điều khoản này, cụ thể là liệu Biển Tây Philippines có được đưa vào danh sách khu vực được bảo vệ hay không. Khi căng thẳng gia tăng, bộ trưởng quốc phòng đã nhiều lần kêu gọi xem xét lại hiệp ước để cập nhật cho phù hợp với hoàn cảnh hiện tại. Mặc dù cuộc đánh giá không diễn ra, nhưng Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo đã đảm bảo với Manila vào năm 2019 rằng “vì Biển Đông là một phần của Thái Bình Dương, bất kỳ cuộc tấn công vũ trang nào vào bất kỳ lực lượng, máy bay hoặc tàu công cộng nào của Philippines ở Biển Đông sẽ kích hoạt nghĩa vụ phòng thủ chung theo Điều 4 của Hiệp ước Phòng thủ chung của chúng tôi”.

Dựa trên cuộc đối thoại này, vào năm 2023, chính quyền Marcos và Biden đã nhất trí về các nguyên tắc phòng thủ song phương, lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ kể từ khi MDT được hình thành. Văn bản chính thức bao gồm cam kết rằng các cuộc tấn công vào lực lượng vũ trang của cả hai quốc gia sẽ dẫn đến các cam kết phòng thủ chung; nó cũng bao gồm cam kết hiện đại hóa quân đội Philippines và tăng cường khả năng tương tác với các lực lượng Hoa Kỳ. Hai nước đã nhất trí chia sẻ thông tin thời gian thực về các mối đe dọa an ninh và xây dựng hợp tác trong việc chống lại “chiến tranh bất đối xứng, lai ghép, bất thường và các chiến thuật vùng xám”. Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin đã hứa với Marcos trong cuộc gặp của họ tại Lầu Năm Góc vào năm 2023: “Chúng tôi sẽ luôn ủng hộ các bạn ở Biển Đông hoặc bất kỳ nơi nào khác trong khu vực”.

Lo sợ rằng sự tham gia của Hoa Kỳ vào các hoạt động của Philippines ở Biển Đông có thể làm leo thang thêm tình hình với Trung Quốc, trên thực tế Marcos đã thích tự tiến hành các nhiệm vụ mà không cần sự hỗ trợ của Washington. Ông đã nói rằng MDT sẽ chỉ được viện dẫn nếu một quân nhân Philippines bị giết ở Biển Tây Philippines. Các cuộc giao tranh vào mùa hè không làm thay đổi phép tính của Marcos. Nhưng quân đội và lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines nên tham gia cùng Washington trong quá trình lập kế hoạch chuyên sâu phản ánh các hoạt động thực tế ở Biển Tây Philippines—ví dụ, trong việc tiếp tế hoặc giám sát các điểm nóng bao gồm Bãi Cỏ Mây và Bãi Sabina.

Chính quyền Marcos cho đến nay đã thành công trong việc giảm thiểu rủi ro ở Biển Đông bằng cách đạt được các thỏa thuận ngắn hạn với Trung Quốc. Nhưng cuộc đụng độ vào tháng 8 với Bắc Kinh gần Sabina Shoal đã cho thấy rõ rằng Trung Quốc không lùi bước. Manila phải bắt đầu hành động ngay bây giờ để xây dựng một chiến lược Biển Đông dài hạn hơn có thể dẫn dắt họ vượt qua vùng biển đầy biến động. Họ phải điều chỉnh chính sách minh bạch của mình, làm việc với các quốc gia có yêu sách khác ở Đông Nam Á để giải quyết các ranh giới trên biển và làm rõ những gì họ mong đợi từ Hoa Kỳ. Chỉ riêng những biện pháp này có thể không đủ để ngăn chặn Trung Quốc—nhưng nếu Manila không thực hiện các bước này, căng thẳng với Bắc Kinh chắc chắn sẽ bùng nổ.

Theo The Foreign Affairs