Stop Expansionism - Chống Bành Trướng

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Bộ tư pháp Mỹ đã truy tố John Bolton, cựu cố vấn an ninh quốc gia của Donald Trump, với 18 tội danh hình sự liên quan đến việc truyền tải và lưu trữ thông tin mật. Bản cáo trạng cáo buộc ông Bolton, người sau này trở thành một trong những nhân vật chỉ trích mạnh mẽ ông Trump, đã gửi các ghi chú dạng “nhật ký” từ thời ông giữ chức cố vấn an ninh quốc gia giai đoạn 2018–2019. Hồi tháng 8, FBI đã khám xét nhà và văn phòng của ông Bolton; đến tháng 9, Trump kêu gọi truy tố ông.

Trump cho biết ông và tổng thống Nga Putin đã thống nhất trong một cuộc điện đàm “kéo dài” rằng hai bên sẽ gặp mặt tại Budapest, thủ đô Hungary, “trong khoảng hai tuần tới.” Tổng thống Mỹ cũng nói rằng các cố vấn “cấp cao” của mỗi bên, bao gồm ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, sẽ gặp nhau vào tuần sau. Ngoài ra, ông Trump sẽ đón tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng vào thứ Sáu.

Tư lệnh quân sự của Mỹ tại khu vực Caribe và Mỹ Latinh, Alvin Holsey, thông báo ông sẽ nghỉ hưu. Quyết định này được ông đưa ra trong bối cảnh chính quyền Trump gia tăng các cuộc tấn công chống lại các băng nhóm buôn ma túy trong khu vực. Các cuộc không kích của Mỹ đã phá hủy ít nhất năm tàu cao tốc — được cho là do “khủng bố ma túy” từ Venezuela điều khiển — khiến 27 người thiệt mạng. Ông Trump cũng đã cho phép CIA tiến hành các chiến dịch bí mật bên trong Venezuela.

Israel đã trao trả thi thể của 30 người Palestine như một phần trong thỏa thuận ngừng bắn với Hamas. Trong khi đó, nhóm vũ trang này cho biết họ cần thiết bị đặc biệt để tìm kiếm các thi thể con tin người Israel bị sót lại, vì nhiều thi thể bị chôn vùi dưới đống đổ nát. Israel đã trì hoãn việc mở lại cửa khẩu Rafah ở phía nam Gaza do tranh cãi về việc trao trả thi thể. Liên Hợp Quốc cảnh báo rằng người dân Palestine đang không nhận được đủ viện trợ nhân đạo.

Thủ tướng Pháp Sébastien Lecornu vượt qua hai cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm suýt sao tại quốc hội. Ông Lecornu từng cam kết đình chỉ cải cách hưu trí của tổng thống Emmanuel Macron cho đến năm 2027 nhằm xoa dịu phe cánh tả và bảo toàn chính phủ của mình. Song ông vẫn đối mặt với nhiều khó khăn khi quốc hội tranh luận về dự thảo ngân sách năm 2026. Ông Macron đã tái bổ nhiệm ông Lecornu tuần trước, chỉ vài ngày sau khi ông này từ chức.

Trung Quốc yêu cầu hãng BYD thu hồi 115.000 xe điện và xe hybrid do lỗi pin và các vấn đề thiết kế khác. BYD — nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới — đang chịu áp lực nặng nề trước cạnh tranh khốc liệt từ hơn 100 hãng xe điện trong nước, dẫn đến một cuộc chiến giá được cho là không bền vững. Tuy nhiên, các mẫu xe bị thu hồi được sản xuất trước khi ngành công nghiệp này rơi vào tình trạng dư thừa công suất.

Con số trong ngày: công dân Singapore có thể nhập cảnh 193 nước mà không cần thị thực.

TIÊU ĐIỂM

Canh bạc Tomahawk của Trump

Donald Trump sẽ gặp tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Tòa Bạch Ốc vào thứ Sáu. Các đồng minh của Ukraine đang theo dõi để xem liệu việc ông Trump gần đây chuyển sang lập trường cứng rắn hơn với Nga có thực chất hay chỉ là lời nói. Mối lo của họ càng tăng sau cuộc điện đàm được ông Trump mô tả là “hiệu quả” với tổng thống Nga Vladimir Putin hôm thứ Năm, trong đó hai bên đồng ý sẽ gặp nhau tại Budapest để bàn về việc chấm dứt chiến tranh.

Ít nhất thì ông Trump đã nhận ra rằng việc gia tăng sức ép quân sự với Nga là thiết yếu để buộc ông Putin ngồi vào bàn đàm phán. Ông cho biết ông Zelensky sẽ bàn về mong muốn “chuyển sang thế tấn công” với Nga. Ông Trump cũng làm dấy lên suy đoán Mỹ có thể cung cấp cho Ukraine tên lửa hành trình Tomahawk, nhằm gửi đi một tín hiệu mạnh mẽ tới Điện Kremlin. Tomahawk mang đầu đạn nặng 450 kg và có tầm bắn từ 1.600 đến 2.500 km, đủ để Ukraine tấn công các mục tiêu quân sự được phòng thủ nghiêm ngặt sâu trong lãnh thổ Nga.

Cuộc đảo chính mới nhất ở châu Phi

Michael Randrianirina sẽ tuyên thệ nhậm chức tổng thống Madagascar vào thứ Sáu, gần một tuần sau khi tiến hành cuộc đảo chính thành công thứ mười ở châu Phi trong thập niên 2020. Là đại tá của một đơn vị đặc nhiệm, ông Randrianirina cho biết ông giành chính quyền để đáp lại “lời kêu gọi không ngừng nghỉ” của người dân Madagascar, những người đã xuống đường biểu tình từ ngày 25 tháng 9 để phản đối tình trạng mất điện và thiếu nước kéo dài. Tổng thống bị lật đổ Andry Rajoelina — mục tiêu chính của làn sóng phẫn nộ — đã bỏ trốn sau khi lực lượng an ninh quay lưng với chính quyền của ông, vốn bị coi là tham nhũng.

Ông Randrianirina khẳng định sẽ chỉ cầm quyền tối đa hai năm trước khi tổ chức bầu cử. Người dân Madagascar có vẻ sẵn lòng tin tưởng ông. Song các chính quyền quân sự trong những cuộc đảo chính gần đây ở châu Phi cũng từng đưa ra cam kết tương tự — để rồi nuốt lời khi họ quen với quyền lực và đặc quyền của chức vụ.

Thế khó của Canada trong thương mại

Canada đang có chiến tranh thương mại cùng lúc với hai đối tác lớn nhất của mình: Mỹ và Trung Quốc. Vào thứ Sáu, ngoại trưởng Anita Anand sẽ kết thúc chuyến thăm hiếm hoi tới Bắc Kinh, nằm trong chiến lược đa dạng hóa thương mại ra khỏi hiệp định USMCA (Mỹ–Mexico–Canada), vốn góp phần khiến cho tới ba phần tư kim ngạch xuất khẩu của Canada năm 2024 là sang Mỹ. Tuyến thương mại này hiện bị ảnh hưởng nặng bởi các mức thuế của Donald Trump.

Vẫn còn nhiều dư địa để mở rộng thương mại với Trung Quốc: năm 2024, Canada xuất khẩu khoảng 30 tỷ đôla Canada (21 tỷ USD) hàng hóa sang Trung Quốc — chỉ bằng một phần nhỏ so với gần 600 tỷ đôla xuất sang Mỹ. Tuy vậy, bất kỳ thỏa thuận thương mại nào với Bắc Kinh cũng đòi hỏi sự khéo léo trong ngoại giao. Các mức thuế của Canada đối với xe điện Trung Quốc đã khiến Bắc Kinh đáp trả bằng việc áp thuế lên hạt cải dầu, thịt lợn, và hải sản của Canada. Đồng thời, Ottawa cũng phải cẩn trọng để không khiến ông Trump nổi giận giữa lúc ông đang phát động một cuộc chiến thương mại riêng với Trung Quốc.

Theo dõi bão bằng trí tuệ nhân tạo

Những ngày gần đây, bão Lorenzo hình thành nhanh chóng trên Đại Tây Dương rồi cũng tan biến nhanh không kém. Đây không phải là hiện tượng cá biệt. Mùa bão năm nay được dự báo sẽ sôi động, nhưng thực tế lại yên ả bất thường: các cơn bão lớn đều tránh xa đất liền, và điều kiện thời tiết trên Đại Tây Dương không thuận lợi cho việc hình thành bão.

Nhưng đây lại là một vấn đề cho Google DeepMind – đơn vị vừa ra mắt mô hình dự báo bão bằng trí tuệ nhân tạo hồi tháng 6 trong khuôn khổ hợp tác với Trung tâm Bão Quốc gia Mỹ. Mô hình được huấn luyện trên khối lượng dữ liệu thời tiết lịch sử khổng lồ, có thể dự báo quỹ đạo và cường độ bão chính xác tương đương, thậm chí tốt hơn, các mô hình vật lý truyền thống. DeepMind từng đạt kết quả ấn tượng khi dự báo bão Erin hồi tháng 8, nhưng những tuyên bố này vẫn chưa được kiểm chứng đầy đủ. Nếu mùa bão sắp tới trở nên sôi động hơn, giới quan sát sẽ theo dõi sát sao — vì các mô hình AI ngày càng được kỳ vọng sẽ giúp dự báo thời tiết nhanh, chính xác, và ít tốn kém hơn.

Theo Nghiên Cứu Quốc tế

Tags: Do Thái, Hoa kỳ, tin tức thế giới