ẢNH HƯỞNG CỦA CUỘC TẤN CÔNG IRAN CỦA ISRAEL VÀ HOA KỲ

Hoàng Độ

THIỆT HẠI CỦA TRUNG QUỐC

Dưới đây là phân tích chi tiết các thiệt hại của Trung Quốc sau vụ Iran bị Israel và Hoa Kỳ tấn công vào ngày 12 tháng 6, 2025, dẫn đến sự thất bại nặng nề của Tehran về quân sự, hạ tầng nguyên tử và chiến lược khu vực:

I. Thiệt hại về chiến lược địa chính trị

1. Sụp đổ một “đối trọng chiến lược” trong tam giác Trung – Nga – Iran

Iran là một trụ cột quan trọng giúp Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng ở Trung Đông nhằm đối trọng với Mỹ.
Việc Iran bị tê liệt làm gãy gánh thế trận ba chân, khiến Trung Quốc trơ trọi hơn trong chiến lược đối đầu toàn cầu với phương Tây.

2. Suy yếu trục “Chống đô la – chống Mỹ”

Iran là một trong những nước tích cực thanh toán bằng Nhân dân tệ (CNY) trong thương mại dầu mỏ, góp phần quốc tế hóa đồng CNY.
Nay các hệ thống tài chính – ngân hàng Iran bị Mỹ và đồng minh khóa chặt, làm chậm lại tham vọng quốc tế hóa đồng CNY và gây mất uy tín cho sáng kiến “phi đô la hóa”.

3. Mất đòn bẩy ở eo biển Hormuz

Trung Quốc từng kỳ vọng có thể dùng Iran để tạo áp lực lên tuyến vận tải dầu qua eo Hormuz – nơi 40% dầu thế giới đi qua.
Sau vụ tấn công, Iran mất khả năng kiểm soát các lực lượng như Hải quân IRGC hay Houthi – khiến quân cờ chiến lược Hormuz của Trung Quốc gần như mất trắng.

II. Thiệt hại về kinh tế – năng lượng

1. Đứt gãy nguồn cung dầu giá rẻ

Trung Quốc là khách hàng mua dầu lớn nhất của Iran, chủ yếu qua các kênh lách lệnh trừng phạt (tàu “tàng hình”, thanh toán qua trung gian).
Các cuộc không kích phá hủy nhà máy lọc dầu, cảng xuất khẩu như Bandar Abbas, gây gián đoạn nguồn cung.
Dẫn đến thiếu hụt dầu thô, giá thành nhập khẩu tăng, chi phí vận chuyển và bảo hiểm rủi ro tăng.

2. Thiệt hại đầu tư vào Iran

Trung Quốc đã đầu tư hàng chục tỷ USD vào các lĩnh vực:
- Dầu khí (South Pars, Azadegan)
- Hạ tầng (đường sắt, cảng biển, viễn thông)
- Khu công nghiệp, đường tơ lụa kỹ thuật số
Nhiều dự án bị đánh bom, bị gián đoạn, hoãn vô thời hạn hoặc bị chính phủ Iran tạm ngưng vì nội loạn.
Một số kỹ sư và công nhân Trung Quốc bị thương hoặc phải sơ tán.

3. Bị Hoa Kỳ theo dõi chặt hơn

Các tuyến vận chuyển “lách cấm vận” do Trung Quốc hỗ trợ Iran (tàu chở dầu “dark fleet”, ngân hàng trung gian) bị lộ và bị Mỹ – EU trừng phạt hoặc đưa vào danh sách đen.

III. Thiệt hại về mặt hình ảnh và ngoại giao

1. Bị xem là “đồng lõa” với một chế độ bị đánh bại

Việc Trung Quốc không bảo vệ được Iran, lại không thể ngăn chặn Mỹ – Israel hành động, làm giảm uy tín là “lãnh đạo thế giới đa cực”.
Các quốc gia khác (Pakistan, Iraq, Syria…) có thể nghi ngờ khả năng bảo trợ của Trung Quốc nếu họ thân Bắc Kinh.

2. Gặp khó khăn trong BRI tại Trung Đông

Trung Quốc kỳ vọng biến Iran thành “hạt nhân” để nối kết BRI từ Trung Quốc qua Trung Á – Iran – Iraq – Syria – Địa Trung Hải.
Giờ đây, tuyến này mất an toàn, không thể triển khai, mất nhiều năm mới có thể khôi phục.

IV. Tác động dài hạn

1. Mất niềm tin từ các chế độ phi phương Tây

Iran là biểu tượng “chống phương Tây mà vẫn tồn tại” – khi thất bại, các chế độ khác (Bắc Triều Tiên, Venezuela, Myanmar) có thể thận trọng hơn khi quá gần Trung Quốc.

2. Tăng phụ thuộc vào Nga trong khối BRICS/SCO

Thiếu Iran, Trung Quốc phải dựa nhiều hơn vào Nga trong các liên minh không thân Mỹ – làm trật tự địa chính trị không còn cân bằng như trước.

✅ Kết luận:

Trung Quốc mất nhiều hơn được sau vụ Iran thất bại, đặc biệt là về mặt chiến lược dài hạn. Dù có thể khai thác tình hình để nâng vai trò “trung gian hòa giải”, nhưng về thực chất:

Uy tín toàn cầu suy giảm
Hành lang chiến lược Trung Đông bị tê liệt
Kế hoạch năng lượng và BRI bị trì hoãn hoặc tổn thất nặng
Và Trung Quốc không thể bảo vệ nổi một đồng minh thân cận, cho thấy giới hạn quyền lực của họ.

THIỆT HẠI CỦA NGA

Dưới đây là phân tích chi tiết về những thiệt hại của Nga sau khi Iran bị tấn công bởi Israel và Hoa Kỳ ngày 12 tháng 6, 2025 — dẫn đến sự sụp đổ tạm thời của năng lực quân sự, hạt nhân và chính trị của Tehran:

I. Thiệt hại về địa chính trị và liên minh chiến lược

1. Mất đi một đồng minh then chốt ở Trung Đông

Iran là trụ cột quan trọng của Nga tại Trung Đông, cùng phối hợp:
- Hỗ trợ chính quyền Bashar al-Assad ở Syria
- Đối phó ảnh hưởng Mỹ, Israel và NATO
- Hợp tác trong OPEC+ nhằm kiểm soát giá dầu
Khi Iran bị tấn công và suy yếu, Nga mất đi một “hậu phương chiến lược”, giảm đáng kể ảnh hưởng của Nga tại vùng Levant, Vịnh Ba Tư và Biển Đỏ.

2. Suy yếu “trục đối kháng” với phương Tây

Iran – Nga từng là hai trung tâm của trục “chống phương Tây” trong các tổ chức như:
- SCO (Tổ chức Hợp tác Thượng Hải)
- BRICS+
- Liên minh phi đô-la hóa (de-dollarization)
Việc Iran bị đánh làm Nga phải gánh nặng thêm vai trò lãnh đạo, trong khi mất đi sự hỗ trợ từ Tehran về tài chính, ngoại giao và quân sự.

II. Thiệt hại về kinh tế và năng lượng

1. Sụp đổ các dự án hợp tác dầu khí – hạt nhân

Nga (thông qua Rosneft, Gazprom và Rosatom) đã ký kết hàng tỷ USD đầu tư vào:
- Các mỏ dầu Nam Azadegan, Yadavaran
- Nhà máy điện hạt nhân Bushehr
- Hệ thống chuyển giao công nghệ phòng thủ
Sau các vụ không kích, nhiều cơ sở bị hư hại hoặc ngưng hoạt động, các chuyên gia Nga phải rút khỏi Iran, gây mất trắng đầu tư hoặc bị chậm hàng năm trời.

2. Thị phần xuất khẩu dầu bị gián đoạn

Nga và Iran từng phối hợp để giữ giá dầu cao trong OPEC+.
Nay Iran không còn khả năng xuất khẩu, các nước khác (Ả Rập, UAE, Mỹ) tăng cung khiến giá dầu giảm trở lại, ảnh hưởng tới ngân sách Nga vốn đang lệ thuộc lớn vào dầu khí (gần 40% ngân sách).

3. Thiệt hại trong hợp đồng vũ khí

Nga là nhà cung cấp vũ khí chính cho Iran: hệ thống phòng không Bavar-373 (tương đương S-300), tên lửa hành trình, UAV tấn công.
Khi các hệ thống này bị phá hủy dễ dàng bởi vũ khí phương Tây (B-2, tên lửa siêu thanh Israel), điều đó:
- Làm tổn hại uy tín kỹ thuật quân sự Nga
- Gây mất thị phần xuất khẩu (Ấn Độ, Algeria, Ai Cập có thể hủy hoặc giảm hợp đồng)
- Phơi bày lỗ hổng công nghệ trong hệ thống phòng thủ Nga

III. Thiệt hại quân sự – an ninh

1. Mất một căn cứ hậu cần – chia sẻ tình báo

Iran là điểm trung chuyển vũ khí, nhân lực, drone từ Nga sang Syria, Lebanon, và đến các nhóm như Hezbollah.
Sau khi bị tấn công, các tuyến vận chuyển bị chặn, không gian tình báo chia sẻ bị gián đoạn.
Các trạm radar và liên kết vệ tinh do Nga giúp Iran thiết lập cũng bị tê liệt hoặc rơi vào tay phương Tây.

2. Lộ công nghệ quân sự

Một số vũ khí do Nga cung cấp bị thu giữ nguyên vẹn hoặc gần nguyên vẹn (UAV, radar, hệ thống phòng không).
Phương Tây có cơ hội nghiên cứu ngược (reverse-engineering) để tìm điểm yếu công nghệ Nga.

IV. Thiệt hại về hình ảnh và ngoại giao

1. Làm lộ giới hạn sức mạnh của Nga

Nga không thể giúp Iran ngăn chặn Israel và Mỹ, dù là bằng lời nói hay hành động.
Điều này làm suy yếu niềm tin của các nước thân Nga rằng Moscow có thể bảo vệ họ khi khủng hoảng xảy ra.

2. Tạo áp lực ngoại giao tại LHQ

Nga bị lên án là “đồng lõa” vì từng giúp Iran xây dựng hạ tầng hạt nhân.
Mỹ – EU sử dụng lý do này để kêu gọi siết trừng phạt Nga mạnh hơn tại các diễn đàn quốc tế, khiến Nga bị cô lập hơn nữa.

V. Tác động dài hạn

1. Mất ưu thế trong “thị trường chế độ độc tài”

Nga từng được xem là nhà tài trợ lý tưởng cho các chế độ chống Mỹ (Iran, Venezuela, Syria…).
Sự thất bại của Iran làm giảm giá trị của “thương hiệu bảo trợ” do Nga cung cấp.

2. Gia tăng phụ thuộc vào Trung Quốc

Không còn Iran hỗ trợ, Nga buộc phải dựa nhiều hơn vào Trung Quốc trong cả kinh tế lẫn ngoại giao.
Điều này có thể làm mất thế cân bằng quyền lực trong quan hệ Nga – Trung, khiến Nga ở thế yếu.

✅ Kết luận:

Mảng ảnh hưởng	Thiệt hại của Nga
Địa chính trị	Mất đồng minh Iran, suy yếu ảnh hưởng Trung Đông
Kinh tế	Mất đầu tư dầu khí, hạt nhân; mất thị phần vũ khí
Quân sự	Lộ công nghệ, gián đoạn hậu cần
Ngoại giao	Uy tín sụp đổ, khó bảo vệ đồng minh khác
Chiến lược dài hạn	Gia tăng lệ thuộc Trung Quốc, mất vai trò lãnh đạo khối đối kháng phương Tây

Như vậy ai là người hưởng lợi sau cuộc tấn công Iran này?

Sau cuộc tấn công Iran ngày 12 tháng 6, 2025 do Israel khởi xướng và Hoa Kỳ phối hợp oanh kích các cơ sở hạt nhân bằng B-2, những người hưởng lợi lớn nhất không chỉ là các bên trực tiếp tấn công, mà còn bao gồm các đối thủ chiến lược hoặc đối tác cạnh tranh với Iran. Dưới đây là phân tích chi tiết những ai được hưởng lợi nhất, trên các bình diện quân sự, địa chính trị, kinh tế, ngoại giao và chiến lược toàn cầu:

1. Israel – Kẻ hưởng lợi trực tiếp và toàn diện nhất

✔️ Lợi ích quân sự và an ninh:

Tiêu diệt hoặc làm tê liệt hạ tầng hạt nhân Iran (Natanz, Fordow, Arak, Bushehr), kéo lùi chương trình hạt nhân ít nhất 5–10 năm.
Giảm đáng kể năng lực trả đũa của Iran và các nhóm ủy nhiệm như Hezbollah, Hamas, Houthis.
Hệ thống phòng thủ “Arrow” và “Iron Dome” được thử nghiệm thành công và nâng uy tín toàn cầu.

✔️ Lợi ích ngoại giao và chiến lược:

Khẳng định vị thế quốc gia có quyền tự vệ vượt biên giới trước mối đe dọa hiện sinh.
Gia tăng uy tín trong khu vực, khiến các nước Ả Rập Sunni (Saudi Arabia, UAE, Ai Cập) thầm ủng hộ vì cùng kỵ Iran.
Củng cố quan hệ chiến lược với Mỹ và một số nước châu Âu.

✔️ Lợi ích công nghệ – vũ khí:

Vũ khí tấn công chính xác của Israel được chứng minh hiệu quả, mở ra cơ hội xuất khẩu lớn (như máy bay không người lái, tên lửa tàng hình, phần mềm an ninh mạng).

2. Hoa Kỳ – Người điều phối và hưởng lợi toàn cầu

✔️ Lợi ích chiến lược – toàn cầu:

Tái khẳng định vị thế siêu cường quân sự toàn cầu với khả năng tung lực lượng (B-2, tàu sân bay) và phá tan hệ thống phòng không hiện đại của Iran.
Gửi thông điệp mạnh đến Trung Quốc (về Đài Loan) và Bắc Triều Tiên rằng Mỹ sẵn sàng hành động phủ đầu nếu bị đe dọa hạt nhân.

✔️ Lợi ích năng lượng:

Mỹ xuất khẩu dầu và khí tự nhiên (LNG) tăng mạnh do thị phần Iran bị cắt.
Giá dầu tăng nhẹ thời gian ngắn có lợi cho các công ty dầu khí Mỹ (ExxonMobil, Chevron…).

✔️ Lợi ích chính trị nội địa:

Chính phủ Mỹ có thể ghi điểm về đối ngoại, đặc biệt nếu vụ tấn công làm giảm đe dọa khủng bố và không gây tổn thất cho quân đội Mỹ.

3. Các nước Ả Rập Sunni (đặc biệt là Saudi Arabia, UAE, Ai Cập)

✔️ Lợi ích địa chính trị:

Kẻ thù truyền kiếp – Iran – bị suy yếu nghiêm trọng, giúp củng cố ảnh hưởng của khối Ả Rập trong khu vực.
Iran không còn khả năng hỗ trợ cho các nhóm vũ trang như Houthi (ở Yemen) – làm giảm áp lực an ninh lên Saudi Arabia.

✔️ Lợi ích năng lượng:

Các nước như Saudi Arabia và UAE có thể lấp vào khoảng trống xuất khẩu dầu do Iran để lại.
Tăng doanh thu từ dầu khí nhờ giá lên nhẹ sau khủng hoảng.

✔️ Lợi ích ngoại giao:

Các nước này vừa thể hiện lập trường chống Iran nhưng vẫn giữ được vẻ “trung lập”, tránh bị dân chúng Hồi giáo phản đối.

4. Các đối thủ kinh tế của Iran:

✔️ Azerbaijan và Thổ Nhĩ Kỳ:

Có thể mở rộng ảnh hưởng tại Caucasus và Iraq sau khi Iran suy yếu.
Đường vận chuyển năng lượng qua Azerbaijan – Thổ Nhĩ Kỳ tăng vai trò chiến lược.

✔️ Ấn Độ:

Iran từng cạnh tranh ảnh hưởng với Ấn Độ ở Afghanistan và Trung Á.
Sau vụ tấn công, Ấn Độ có thể dễ dàng hơn trong việc hợp tác với các nước Ả Rập và giảm phụ thuộc vào cảng Chabahar của Iran.

5. Các công ty quốc phòng và an ninh mạng phương Tây

✔️ Các tập đoàn như Lockheed Martin, Raytheon, Rafael, Elbit (Israel):

Thể hiện hiệu quả vũ khí trong thực chiến → tăng giá trị cổ phiếu, hợp đồng quốc tế.
Các hệ thống đánh chặn và tấn công chính xác như Patriot, Iron Dome, loitering munitions được “tiếp thị” miễn phí qua thực địa.

6. Các phong trào dân chủ – đối lập trong lòng Iran

✔️ Lợi ích chính trị – tâm lý:

Sau thất bại quân sự, niềm tin vào chế độ thần quyền suy giảm mạnh, tạo cơ hội cho phong trào dân chủ, phụ nữ và thanh niên đứng lên.
Cuộc khủng hoảng có thể dẫn tới nội loạn hoặc thay đổi chế độ nếu được hỗ trợ quốc tế đúng lúc.

✅ Kết luận tổng hợp:

Nhóm hưởng lợi	Lợi ích đạt được
Israel	An ninh hạt nhân, vị thế khu vực, vũ khí chứng minh hiệu quả
Hoa Kỳ	Củng cố siêu cường, kiểm soát năng lượng, răn đe Trung – Triều
Ả Rập Sunni	Giảm đe dọa từ Iran, tăng ảnh hưởng và doanh thu dầu
Ấn Độ, Azerbaijan, Thổ	Mở rộng ảnh hưởng kinh tế – an ninh
Công ty quốc phòng	Tăng doanh thu, xuất khẩu vũ khí
Đối lập Iran	Cơ hội nổi dậy hoặc thay đổi thể chế

Kết luận tổng quát sau cuộc chiến tại Iran trên toàn cầu và Trung Đông

Dưới đây là kết luận tổng quát về tác động toàn cầu và khu vực Trung Đông sau cuộc chiến nổ ra ngày 12 tháng 6, 2025, khi Israel và Hoa Kỳ phối hợp tấn công quy mô lớn vào Iran:

I. TẠI TRUNG ĐÔNG:

✅ 1. Trật tự khu vực được tái định hình:

Iran – trục Shia: bị tổn thất nặng nề, tạm thời mất vai trò lãnh đạo chống phương Tây và ảnh hưởng lên các lực lượng ủy nhiệm như Hezbollah, Houthis, Hashd al-Shaabi…
Trục Sunni (Saudi Arabia, UAE, Ai Cập): vươn lên mạnh mẽ, củng cố vị thế dẫn đầu khu vực khi kẻ thù chính yếu suy yếu.
Israel: trở thành siêu cường khu vực, chứng tỏ khả năng tấn công chính xác, phối hợp sâu với Mỹ và khuynh hướng chủ động về an ninh.

✅ 2. Hệ sinh thái “ủy nhiệm” của Iran suy sụp:

Các nhóm vũ trang thân Iran thiếu tài chính, hậu cần và tinh thần, buộc phải phòng thủ hoặc tạm ngừng hoạt động.
Tạo cơ hội cho ổn định cục bộ tại các mặt trận như:
- Yemen (Houthi yếu thế)
- Syria (giảm hiện diện quân sự Iran)
- Lebanon (Hezbollah bị kiềm chế)
- Iraq (các nhóm dân quân mất viện trợ)

✅ 3. Cân bằng vũ lực nghiêng về liên minh Mỹ – Israel – Ả Rập

Các nước từng do dự bắt tay với Israel (như Saudi Arabia) nay mạnh dạn tiến tới hợp tác quốc phòng và tình báo.
Quan hệ giữa Do Thái và thế giới Ả Rập có thể tăng cường qua Abraham Accords+ hoặc hiệp ước mới hậu chiến.

II. TRÊN TOÀN CẦU:

✅ 1. Hoa Kỳ khẳng định lại vai trò siêu cường tuyệt đối

Chứng minh năng lực quân sự toàn cầu (triển khai B-2, tên lửa hành trình, tác chiến mạng).
Gửi thông điệp răn đe mạnh mẽ tới Trung Quốc (về Đài Loan), Nga (về Ukraine), và Bắc Hàn (về hạt nhân).
Giành lại uy tín lãnh đạo thế giới dân chủ và trật tự quốc tế dựa trên luật lệ (rule-based order).

✅ 2. Trung Quốc và Nga bị suy yếu chiến lược

Mất đồng minh chiến lược Iran ngay lúc đang đối đầu phương Tây:
- Trung Quốc mất hành lang BRI qua Trung Đông và nguồn dầu lách cấm vận.
- Nga mất một căn cứ hậu cần, thị trường vũ khí, và đối tác chống NATO.
Uy tín của cả hai cường quốc này bị hoài nghi vì không thể bảo vệ được đồng minh thân cận.

✅ 3. Giá dầu dao động – thị trường năng lượng tái cấu trúc

Dầu tăng giá ngắn hạn, sau đó ổn định do Saudi Arabia, Mỹ và các nước khác bù vào sản lượng thiếu hụt của Iran.
Mỹ, UAE, Saudi hưởng lợi trong khi Iran bị loại khỏi thị trường năng lượng toàn cầu.

✅ 4. Xung đột quân sự kết hợp chiến tranh thông tin và mạng

Cuộc chiến Iran là một mẫu hình chiến tranh hiện đại:
- Kết hợp tấn công vật lý, không gian mạng, vệ tinh và chiến dịch gây nhiễu truyền thông.
- Các nước trên thế giới rút kinh nghiệm, tăng cường đầu tư vào phòng không, mạng lưới điện tử, và khả năng “phòng thủ chủ quyền số”.

KẾT LUẬN CHUNG:

✅ “Cuộc tấn công vào Iran năm 2025 là bước ngoặt làm thay đổi sâu sắc cấu trúc quyền lực ở Trung Đông và tái khẳng định vai trò lãnh đạo toàn cầu của Hoa Kỳ – Israel, đồng thời làm suy yếu trục liên minh Trung – Nga – Iran.”