Chuyển động Quốc Phòng (4/8 – 10/8/2023): Chuyên mục Phân tích

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương

12/8/2023

Chuyên mục Phân tích:

An E-2D Hawkeye plane approaches U.S. aircraft carrier John C. Stennis during the 2016 Exercise Malabar off Okinawa: This year, Australia will host the naval drill for the first time. © Reuters

NATO trong thập niên mới (P5): Rạn nứt mới giữa EU và NATO về nhân lực

Tại sao Ukraine sẽ chọn chiến tranh tiêu hao?

Tại sao tên lửa không thể cản phá của Nga lại thất bại trước hệ thống Patriot của Mỹ?

Liệu các chỉ số kinh tế có thể dự đoán sớm cuộc xâm lược Đài Loan?

Trung Quốc đã tung đòn phủ đầu phương Tây thế nào?

Xung đột giữa Trung Quốc và Philippines sẽ theo thang thành xung đột siêu cường?

Bộ Tứ đang dần trở thành liên minh phòng thủ hàng hải như thế nào?

NATO trong thập niên mới (P5): Rạn nứt mới giữa EU và NATO về nhân lực

Việc phân chia trách nhiệm truyền thống của châu Âu, trong đó NATO đảm trách về an ninh còn EU về phát triển kinh tế, đã không còn duy trì được nữa. Cuộc chiến tại Ukraine đã khiến cho NATO trở nên châu Âu hơn và EU trở thành một chủ thể an ninh. Lý do dẫn đến thực trạng này là do Mỹ đang bị đè nặng không chỉ bởi cuộc chiến tại Ukraine mà còn tại Đài Loan khiến cho châu Âu phải gánh trọng trách đảm bảo an ninh cho bản thân. Tuy nhiên, chỉ chia sẻ gánh nặng trong NATO thôi là chưa đủ. Nhiều nước châu Âu đã cam kết tăng chi tiêu quốc phòng sau cuộc xâm lược của Nga, nhưng việc chi tiêu này không có sự phối hợp, rời rạc và phần lớn không hiệu quả trong việc giảm sự phụ thuộc của châu Âu. Ở mức độ tham vọng hơn nữa, EU có thể đóng góp thực sự và lâu dài cho an ninh châu Âu bằng cách đầu tư vào cơ sở công nghiệp quốc phòng của châu Âu và tài trợ cho các khả năng quân sự mà người châu Âu đang thiếu. Tài trợ cho quốc phòng châu Âu và điều phối mua sắm không phải là nhiệm vụ của NATO. Thêm vào đó, EU đã trải qua một sự chuyển đổi đáng chú ý khi đã hành động nhanh chóng và dứt khoát trong một cuộc khủng hoảng an ninh, hành động bằng sức mạnh và tốc độ đối với các biện pháp trừng phạt và tách năng lượng khỏi Nga. Lần đầu tiên, Brussels sử dụng Quỹ Hòa bình Châu Âu, được thành lập vào năm 2021 để tài trợ cho các nhiệm vụ gìn giữ hòa bình, để trực tiếp mua vũ khí và đạn dược cho một quốc gia không thuộc EU. Bước hợp lý tiếp theo của EU nên là tự mình làm những gì họ đã làm cho Ukraine: Tài trợ và xây dựng năng lực quân sự cho phép người châu Âu trở thành những người đóng góp an ninh thực sự, chứ không chỉ là gánh nặng cho Mỹ. EU không thể và không nên thay thế NATO. Tuy nhiên, các quốc gia châu Âu nên có khả năng tự mình thực hiện một nhiệm vụ chiến đấu quy mô trung bình trong khu vực lân cận của họ—không có Mỹ và trong khuôn khổ của EU hoặc NATO.

Xem thêm tại: Foreign Policy, NATO’s Next Decade: The EU and NATO’s New Division of Labor. Truy cập ngày 8/8/2023

Tại sao Ukraine sẽ chọn chiến tranh tiêu hao?

Sau thất bại ở giai đoạn đầu, cuộc phản công của Ukraine đã bước sang giai đoạn thứ hai. Giai đoạn đầu đã không khởi đầu suôn sẻ khi các đơn vị cơ giới mới thành lập nhanh chóng bị sa lầy. Sau đó, Ukraine đã sử dụng hỏa lực tầm xa để tấn công tuyến hậu cần và phá hủy các trung tâm chỉ huy nhằm giảm khả năng phản ứng của Nga trước các chiến dịch thăm dò của Ukraine bằng drone cỡ nhỏ. Gần đây, có quan điểm cho rằng tình hình đã có bước ngoặt mang tính quyết định khi Ukraine cam kết triển khai Quân đoàn 10 mới bao gồm ba lữ đoàn được trang bị vũ khí phương Tây. Tuy nhiên, dù các báo cáo cho thấy lực lượng Ukraine vẫn tiếp tục tấn công cả phía tây bắc và tây nam Bakhmut cũng như Donetsk và Zaporizhia, nhưng tất cả điều này cho thấy chẳng có gì thay đổi. Tổng tham mưu trưởng quân đội Anh miêu tả chiến lược tác chiến của Ukraine có ba giai đoạn gồm: tấn công các cứ điểm hậu cần, thăm dò và đánh nhử trên nhiều mũi tiến công, cuối cùng là giai đoạn tấn công. Tuy nhiên, việc Ukraine giữ kín thông tin chiến dịch khiến cho việc xác định ba mũi tiến công mà tướng Valery Zaluzhny sẽ chọn trong giai đoạn thứ ba vẫn còn mơ hồ. Lựa chọn đầu tiên có thể là chiến tuyến dài 200km trải dài từ phía nam Zaporizhzia qua Tokmak xuống Melitopol và biển Azov khi chiến tuyến này có khả năng chia tách lực lượng Nga, cắt ngang cầu đất liền tới Crimea và đặt phần lớn bán đảo đó vào tầm bắn của đạn pháo và tên lửa. Mặt khác, lực lượng Ukraine thấy rằng các đội hình lớn sẽ trở nên dễ tổn thương trước các cuộc không kích khi bị kiềm chân bởi các bãi mìn và chướng ngại vật khác. Do đó, giải pháp thay thế lúc này có thể là tận dụng các tuyến phòng thủ yếu hơn của Nga ở phía đông xung quanh thị trấn Bakhmut bị phá hủy, sau đó tiến về phía nam vào Donbas. Điều đó sẽ gây tổn hại về mặt chính trị cho người Nga, những người đã đầu tư rất nhiều máu và công sức vào khu vực, nhưng lại kém lợi thế về mặt chiến lược cho người Ukraine hơn là tiến đến bờ biển. Tuy nhiên, bằng cách tập trung vào Bakhmut hiện nay, Ukraine đang kéo một số lực lượng Nga ra khỏi phía nam, và do đó có thể mở ra những khoảng trống khác. Khi cuộc tấn công xảy ra, phần lớn sẽ phụ thuộc vào việc liệu người Nga có rút lui khỏi các vị trí dễ bị tổn thương một cách có trật tự, rút lui về các tuyến phòng thủ hơn hay quân đội của họ, kiệt sức sau nhiều tháng chiến đấu không được cứu trợ, rạn nứt vì kiệt sức và thất bại. tinh thần, lãnh đạo kém và thiếu đạn dược. Đây sẽ vừa là thước đo hiệu quả của sự tiêu hao của Ukraine kể từ giữa tháng 6, vừa là phép thử đối với khả năng chỉ huy của Nga vẫn chưa phục hồi sau những rạn nứt do Yevgeny Prigozhin để lộ.

Xem thêm tại: The Economist, Why Ukraine may be choosing a war of attrition. Truy cập 11/8/2023

Tại sao tên lửa không thể cản phá của Nga lại thất bại trước hệ thống Patriot của Mỹ?

Sau cuộc tấn không kích bằng drone của Ukraine nhắm vào điện Kremlin, Nga đã tức tốc triển khai máy bay cường kích MiG-31K trang bị tên lửa siêu thanh Kinzhal tấn công biên giới Ukraine. Tuy nhiên, hệ thống phòng không Ukraine chỉ mất 10 phút để tiêu diệt tên lửa đạn đạo siêu thanh này. Hiện tại, Ukraine sở hữu hơn hai khẩu đội Patriot, hệ thống tên lửa đã đánh bại một loạt cuộc tấn công được thiết kế để quét sạch Kinzhal mà không bị tổn thất. Ukraine thậm chí đã có thể điều động một khẩu đội lưu động về phía bắc tới biên giới, nơi họ đã khiến Điện Kremlin bất ngờ khi bắn hạ 5 máy bay trên không phận Nga chỉ trong một ngày, sau đó di chuyển về phía nam để hỗ trợ cuộc phản công. Thêm vào đó, xe tải Supacat do các kỹ sư Anh chế tạo để bắn tên lửa không đối không tầm ngắn tiên tiến (ASRAAM), dùng để đánh chặn các máy bay không người lái tự sát Shahed do Iran cung cấp của Nga, nhưng một số hệ thống cũng đang hỗ trợ cuộc phản công của Ukraine. Xe có tính cơ động cao, có thể đi vào khu vực trực thăng tấn công của Nga đang hoạt động, bắn và di chuyển ra xa. Không giống như các hệ thống khác như Starstreak, ASRAAM không yêu cầu đường ngắm và có thể tự khóa mục tiêu nếu bắn vào vùng lân cận của chúng. Dẫu vậy, Kyiv một lần nữa sẽ dễ bị tổn thương trong mùa đông này trừ khi các đối tác phương Tây tăng mạnh sản xuất vũ khí và khẩn trương gửi các hệ thống cũ kỹ đến Ukraine. Sự thiếu hụt nguồn cung cấp tên lửa cũng có nguy cơ làm hỏng cuộc phản công của Ukraine khi quân đội đã cạn kiệt vũ khí cần thiết để đánh bật quân Nga vào cuối tháng 5, buộc quân đội phải “tấn công trực diện vào các điểm kiên cố”.

Mặt khác, Người Nga đã điều chỉnh chiến thuật của họ để tránh Patriot, tập trung tấn công các thành phố xa thủ đô, chẳng hạn như Odesa, nơi chưa được bao phủ. Họ cũng đang nâng cấp các tên lửa cũ bằng công nghệ tiên tiến và lớp vỏ hấp thụ radar. Trong những tuần gần đây, trọng tâm của Moscow là cố gắng loại bỏ các sân bay của Ukraine, nơi các tên lửa Storm Shadow của Anh được phóng đi, đánh trúng các trung tâm chỉ huy và hậu cần sâu bên trong lãnh thổ bị chiếm đóng. Khi cuộc tấn công xảy ra, phần lớn sẽ phụ thuộc vào việc liệu người Nga có rút lui khỏi các vị trí dễ bị tổn thương một cách có trật tự, rút lui về các tuyến phòng thủ hơn hay quân đội của họ, kiệt sức sau nhiều tháng chiến đấu không được cứu trợ, rạn nứt vì kiệt sức và thất bạilãnh đạo ké, m và thiếu đạn dược. Đây sẽ vừa là thước đo hiệu quả của chiến tranh tiêu hao do Ukraine tiến hành kể từ giữa tháng 6, vừa là phép thử đối với khả năng chỉ huy của Nga vẫn chưa phục hồi sau những rạn nứt do Yevgeny Prigozhin để lộ. Người Ukraine phải đạt được một số thành công trước khi bùn mùa thu cản trở các lựa chọn tấn công. Họ cần thành công để nâng cao tinh thần binh lính và thường dân của họ; để duy trì niềm tin của các đồng minh rằng cuối cùng họ có thể chiếm ưu thế; và để thuyết phục Putin rằng các lựa chọn của ông ta sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn.

Xem thêm tại: The Times, How US Patriot defences are reducing ‘unstoppable’ Russian missiles to shrapnel. Truy cập ngày 5/8/2023

Liệu các chỉ số kinh tế có thể dự đoán sớm cuộc xâm lược Đài Loan?

Các chuyên gia đang bắt đầu đi tìm các chỉ dấu nhằm dự đoán thời điểm Trung Quốc sẽ xâm lược Đài Loan trong đó lĩnh vực trọng tâm cần nói đến là hàng hóa, như năng lượng, lương thực và kim loại. Các mô hình cần chú ý bao gồm nguồn cung cấp tăng mạnh và liên tục, thay đổi đột ngột về nhập khẩu hoặc xuất khẩu, mua hàng đi ngược lại thị trường và một sự dịch chuyển không phù hợp với xu hướng lịch sử. Đầu tiên, năng lượng đóng vai trò quan trọng trong việc vận hành xe cơ giới và vận tải tiếp tế. Nếu Trung Quốc bắt đầu tăng lượng dự trữ của mình thì đó sẽ là một trong những dấu hiệu tốt nhất cho thấy nước này đang chuẩn bị cho chiến tranh. Ngoài ra, khí đốt chiếm tỷ trọng nhỏ hơn nhiều trong hỗn hợp năng lượng của Trung Quốc, nhưng nó vẫn có thể nắm giữ manh mối cho một cuộc xung đột sắp tới. Nếu Trung Quốc sợ bị cắt nguồn cung cấp từ nước ngoài thì có lẽ họ sẽ đốt nhiều than hơn. Kế đến, lương thực cũng cần thiết để duy trì bộ máy chiến tranh của Bắc Kinh. Trong thập kỷ qua, Trung Quốc đã tăng mạnh mua lúa mì, ngô, gạo và đậu nành, Khi xung đột sắp xảy ra, Trung Quốc sẽ còn mua nhiều lương thực hơn nữa, đặc biệt là đậu nành. Theo đó, lượng nhập khẩu đậu nành của Bắc Kinh chiếm 84% và phần lớn chúng được dùng để nuôi heo (thịt heo chiếm 60% tổng lượng thịt tiêu thụ tại Trung Quốc).

Cũng như nhiên liệu và lương thực, xu hướng mô hình nhập khẩu kim loại bất thường có thể là một tín hiệu. Những thay đổi trong xuất khẩu của Trung Quốc sẽ là một chỉ số rõ ràng hơn. Nước này có thể trở nên miễn cưỡng hơn khi chia tay với các kim loại đất hiếm quan trọng đối với nhiều công nghệ khi Trung Quốc gần như độc quyền về nhiều trong số này. Vào tháng 7, họ đã công bố các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với gali và gecmani, hai kim loại được sử dụng trong chế tạo chip. Tuy nhiên, đây là một phần của cuộc chiến công nghệ với Mỹ, không phải là dấu hiệu của một cuộc chiến tranh nóng bỏng sắp xảy ra. Tiếp đến, để có thể tự cung tự cấp, Trung Quốc đã giới thiệu một cơ chế thanh toán xuyên biên giới, nếu cần thiết, có thể bỏ qua các tổ chức tài chính phương Tây, mặc dù hiện tại hầu hết các giao dịch vẫn đi qua các nền tảng nước ngoài. Nếu đang lên kế hoạch cho chiến tranh, Trung Quốc cũng có thể chuyển dự trữ ngoại hối của mình ra khỏi đô la và euro và chuyển sang các tài sản khó cô lập hơn, chẳng hạn như vàng. Thị trường tài chính có xu hướng phản ứng muộn với những nguy cơ địa chính trị. Nhưng nếu các nhà đầu tư nắm bắt được các kế hoạch của Trung Quốc, sẽ có một cuộc tháo chạy vốn. Chính phủ có thể sẽ thắt chặt kiểm soát vốn. Các thực thể nhà nước cũng sẽ rút tiền từ tài sản do người giám hộ ở nước ngoài nắm giữ và chuyển số tiền thu được về nước. Họ có thể từ bỏ một số khoản đầu tư ở nước ngoài hoặc trì hoãn thanh toán. Trong những ngày dẫn đến một cuộc tấn công, chính phủ có thể đóng băng tất cả các quỹ nước ngoài ở Trung Quốc.

Xem thêm tại: Economist, Could economic indicators give an early warning of a war over Taiwan? Truy cập ngày 8/8/2023

Trung Quốc đã tung đòn phủ đầu phương Tây thế nào?

Trong thời gian gần đây, Trung Quốc đang ngày càng thâm nhập vào cơ sở hạ tầng dân sự và quân sự trọng yếu của Mỹ làm đứt gãy phản ứng của Washington trước sự hung hăng của Bắc Kinh ngay từ đầu. Theo đó, chiến lược của Trung Quốc bao gồm các cuộc tấn công mạng phủ đầu không chỉ nhằm vào lực lượng của đối thủ mà còn những mục tiêu trụ cột khác như an ninh kinh tế và xã hội bao gồm các hệ thống thông tin liên lạc, giao thông, năng lượng, nước và y tế. Mục tiêu của đòn tấn công này nhằm khiến đối phương không có khả năng tham chiến hoặc rơi vào tình trạng hỗn loạn và thảm họa trong nước. Để thực hiện được chiến lược này, Trung Quốc đầu tiên phải truy cập vào dữ liệu của mục tiêu cần làm gián đoạn, sau đó nghĩ ra các cuộc tấn công mạng sẽ tránh được các biện pháp phòng ngừa và tạo ra sự tàn phá bất ngờ, không thể đảo ngược. Mỹ đã nhận thức được mối đe dọa đến an ninh quốc gia hồi tháng 2, thời điểm xảy ra sự cố khí cầu gián điệp và từ hồi tháng 5 với việc Microsoft báo cáo tin tặc Trung Quốc đã truy cập dữ liệu của bộ Bộ Ngoại giao và Bộ Thương mại. Quân đội Mỹ đang cố gắng tìm hiểu xem chiến tranh mạng của Trung Quốc đã làm tổn hại đến hệ thống phòng thủ của Mỹ nghiêm trọng đến mức nào. Vương quốc Anh tụt lại phía sau; bất chấp nhiều năm cảnh báo rõ ràng của cộng đồng tình báo và an ninh, Vương quốc Anh vẫn chưa có phản ứng thích hợp.

Xem thêm tại: Telegraph, China has made its first strike on the West. Truy cập ngày 4/8/2023

Xung đột giữa Trung Quốc và Philippines sẽ theo thang thành xung đột siêu cường?

Các chuyên gia nhận định việc tàu Trung Quốc sử dụng vòi rồng nhắm vào tàu Philippine sẽ có khả năng đẩy xung đột giữa Bắc Kinh và Manila leo thang thành xung đột giữa hai siêu cường. Thêm vào đó, các cuộc tập trận chung với Nga – trong đó một đội tàu đến gần Alaska vào cuối tuần này – cũng làm gia tăng mối lo ngại về sự phối hợp quân sự giữa Bắc Kinh và Moscow. Cụ thể hơn, lực lượng hải cảnh Trung Quốc hôm thứ bảy đã hướng vòi rồng vào một tàu tiếp tế của lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines đang trên đường đến Bãi Cỏ Mây thuộc quần đảo Trường Sa mà Bắc Kinh cũng tuyên bố chủ quyền .Bên cạnh EU, Pháp, Nhật Bản và Úc là những nước lên tiếng ủng hộ Philippines, Mỹ cũng tái khẳng định cam kết thực hiện các nghĩa vụ theo hiệp ước phòng thủ chung, bảo vệ Manila nếu các tàu công vụ và lực lượng của họ bị tấn công vũ trang. Tuy nhiên, có chuyên gia cho rằng Bắc Kinh vốn đã tìm cách vạch ra ranh giới giữa việc vận chuyển hàng tiếp tế nhân đạo và thiết bị xây dựng của Philippines đến Bãi cạn, ngụ ý rằng lỗi nằm ở Manila. Phía Trung Quốc hôm thứ ba đã kêu gọi Philippines di dời con tàu Sierra Madre ra khỏi Shoal và “khôi phục lại trạng thái vô chủ”. Bên cạnh các hành động gây hấn, cuộc tập trận làm dấy lên một số lo ngại về sự hợp tác ngày càng tăng giữa Bắc Kinh và Moscow nhưng không gây ra phản ứng gay gắt từ Mỹ như vụ việc ở Philippines. Sau đó, Mỹ đã triển khai bốn tàu khu trục đến khu vực, nhưng các tuyên bố của chính phủ và quân đội không cho thấy sự hiện diện là một mối đe dọa. Các chuyên gia cho rằng việc gọi cuộc tập trận của Trung Quốc và Nga là mối đe dọa sẽ có lợi cho Bắc Kinh do nước này từ lâu đã phản đối các hoạt động hàng hải của Mỹ. Tuy nhiên, việc cuộc tập diễn ra gần bờ biển Mỹ có mục đích nhằm làm lung lay giả định rằng Mỹ là cường quốc duy nhất có khả năng triển khai lực lượng ở hải ngoại mà không phải lo lắng đối thủ sẽ làm điều tương tự ngay sân nhà mình.

Xem thêm tại: Guardian, China-Philippines dispute could escalate into superpower conflict, say analysts. Truy cập ngày 9/8/2023

Bộ Tứ đang dần trở thành liên minh phòng thủ hàng hải như thế nào?

Tuần này, Úc sẽ tổ chức Cuộc tập trận Malabar, một loạt cuộc tập trận hải quân ban đầu do Ấn Độ tổ chức ngoài khơi bờ biển nước này cùng với lực lượng Mỹ. Mặc dù không chính thức là một hoạt động của Quad, nhưng Malabar đã hoạt động hiệu quả như một hoạt động kể từ khi Úc tham gia lại cuộc tập trận vào năm 2020, sau khi Nhật Bản gia nhập với tư cách là đối tác lâu dài 5 năm trước đó. Các hội nghị thượng đỉnh liên tiếp của các nhà lãnh đạo và sự phức tạp ngày càng tăng của các cuộc tập trận Malabar cho thấy cách thức mà Bộ tứ đã liên kết xung quanh một logic chiến lược chung, với việc theo đuổi các lợi ích an ninh hàng hải chung và cân bằng ảnh hưởng khu vực của Trung Quốc như những yếu tố trung tâm. Một chương trình nghị sự an ninh hàng hải Quad hiệu quả không nhất thiết phải giống như cả bốn đối tác làm mọi thứ, ở mọi nơi, cùng một lúc. Thay vào đó, các thành viên có thể tận dụng sự hợp tác hải quân đã diễn ra bên dưới cấp độ Quad thông qua điều phối hoạt động, tiêu chuẩn hóa các thủ tục chia sẻ thông tin và mở thêm các cơ sở quân sự cho nhau nhằm mục đích bảo trì và duy trì. Các cuộc họp chung liên tiếp của các bộ trưởng quốc phòng và ngoại giao Úc và Mỹ, theo hình thức thể chế hóa được gọi là AUSMIN, đã chứng minh rằng các sáng kiến bố trí lực lượng, các cuộc tập trận chung và các hoạt động quân sự kết hợp của liên minh cũng giống như việc hỗ trợ một chương trình nghị sự phòng thủ tập thể rộng lớn hơn. chỉ ủng hộ sự hiện diện quân sự của Mỹ ở châu Á. Việc đưa vào quan trọng một tài liệu tham khảo về “mời các đối tác có cùng chí hướng tham gia” vào một thời điểm sau đó cho thấy rằng các quốc gia như Ấn Độ hoặc Nhật Bản, vốn đã được mời tham gia vào các sáng kiến bố trí lực lượng của Mỹ-Úc, có thể cử máy bay tham gia giám sát hàng hải chung các hoạt động xuất kích từ các căn cứ không quân Australia trong thời gian tới. Sự lãnh đạo của Ấn Độ ở đây xứng đáng được chú ý đặc biệt, vì chủ nghĩa tích cực của họ bất chấp chủ nghĩa hoài nghi thông thường rằng ưu tiên của New Delhi đối với việc không liên kết và các ưu tiên địa chiến lược của họ cản trở sự hợp tác quân sự sâu sắc hơn với các đối tác. Là một phần của sáng kiến tăng cường giám sát hàng hải mới, máy bay tuần tra hàng hải của Ấn Độ và Úc cũng đã thực hiện ít nhất 4 chuyến thăm kéo dài tới các cơ sở không quân hải quân của nhau để tập trận chung và phối hợp tuần tra trong vòng 18 tháng qua. Những hoạt động này là những ví dụ tuyệt vời về cách các quốc gia bộ Tứ có thể tận dụng địa lý chiến lược, cơ sở hạ tầng quân sự và khả năng chung của họ để thực hiện chiến lược răn đe tập thể ở đâu và khi các ưu tiên chính trị và chiến lược của họ phù hợp với nhau. Chính thức hóa hợp tác giám sát hàng hải giữa Mỹ và Úc cũng sẽ phù hợp với chương trình nghị sự đó. Tiến hành các hoạt động chung hoặc phối hợp với các đối tác Quad bên ngoài các cơ sở của Úc sẽ giúp cải thiện bức tranh tổng thể về hoạt động hải quân của Trung Quốc ở vùng duyên hải Đông Nam Á và phía đông Ấn Độ Dương.

Xem thêm tại: Nikkei Asia, The Quad is edging closer to collective maritime defense. Truy cập ngày 9/8/2023

https://nghiencuuquocte.org/2023/08/12