Stop Expansionism - Chống Bành Trướng

Ngày 01 tháng 07 năm 2025 00:01 CET

• Bởi Mike Eckel

---

Tại sự kiện thường niên của Nga về đầu tư kinh doanh, một lễ kỷ niệm sôi động về triển vọng và cơ hội do Điện Kremlin tài trợ, bộ trưởng kinh tế hàng đầu của nước này đã chỉ trích gay gắt bữa tiệc.

“Theo các con số, đúng là chúng ta đang hạ nhiệt”, Maksim Reshetnikov phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St. Petersburg . “Dựa trên tâm lý kinh doanh hiện tại, tôi thấy chúng ta đang trên bờ vực chuyển sang suy thoái”.

Nếu điều đó vẫn chưa đủ làm nản lòng, người đứng đầu Ngân hàng Trung ương Nga cũng ủng hộ tâm lý bi quan này.

“Chúng tôi đã tăng trưởng trong hai năm với tốc độ khá cao do nguồn lao động miễn phí đã được sử dụng”, Elvira Nabiullina cho biết trong cùng một cuộc thảo luận nhóm vào ngày 19 tháng 6. “Nhưng chúng tôi cần hiểu rằng nhiều nguồn lực trong số này thực sự đã cạn kiệt. Chúng tôi cần nghĩ về một mô hình tăng trưởng mới”.

Và cũng có lời phát biểu này từ German Gref , người đứng đầu ngân hàng quốc doanh Sberbank, bên lề diễn đàn: “Chúng ta đang phải đối mặt với rất nhiều vấn đề mà ngày nay chúng ta có thể gọi là một cơn bão hoàn hảo”.

Trong hơn 40 tháng qua, kể từ khi cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine bắt đầu, nền kinh tế Nga đã trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu, tăng trưởng mạnh mẽ – đôi khi rất nhanh – và thể hiện khả năng phục hồi – điều mà nhiều chuyên gia phương Tây không ngờ tới – trước các lệnh trừng phạt nghiêm khắc.

Điện Kremlin đã tái cơ cấu nền kinh tế để thúc đẩy chiến tranh, đổ tiền vào các ngành công nghiệp quốc phòng để sản xuất súng, xe tăng, máy bay không người lái và quân phục. Điện Kremlin đã đổ tiền vào tiền lương cho công nhân ngành công nghiệp quốc phòng và trả cho binh lính mức lương và phúc lợi cao ngất ngưởng để dụ họ chiến đấu ở Ukraine.

Điều đó đã chuyển đổi nền kinh tế địa phương ở nhiều vùng xa xôi, nghèo đói của đất nước, đồng thời cũng thu hút sự ủng hộ cho cuộc xung đột.

Nhưng mức lương cao đã thúc đẩy lạm phát, và Nabiullina đã tăng lãi suất chủ chốt lên 21 phần trăm vào tháng 10 để cố gắng kiềm chế lạm phát. Bất chấp những lời phàn nàn của công chúng từ nhóm vận động hành lang công nghiệp của đất nước, bà vẫn kiên định, cam kết làm chậm lạm phát và chuyển dịch nền kinh tế.

Chiến lược này đang phát huy tác dụng và hiện nay Nga đang phải đối mặt với tình trạng suy thoái kinh tế đáng kể đầu tiên kể từ khi cuộc chiến tranh toàn diện nổ ra.

“Tôi nghĩ rằng nhiều chỉ số cho thấy tăng trưởng đang dừng lại hoặc gần dừng lại”, Iikka Korhonen, giám đốc nghiên cứu tại Viện Kinh tế mới nổi của Ngân hàng Phần Lan, cho biết. “Sản xuất vẫn đang tăng trưởng, nhưng hầu hết những thứ khác thì không”.

“Trong hai năm, nền kinh tế Nga đã quá nóng và tăng trưởng với tốc độ cao hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng bình thường của nó”, Alexander Kolyandr, một chuyên gia kinh tế tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu ở Washington cho biết. “Vì vậy, những gì đang xảy ra hiện nay là nền kinh tế đang trở lại mức mà nó nên có. Hiện tại, nó đang ở mức điều chỉnh, quay trở lại tốc độ tăng trưởng dài hạn”.

Ông cho biết: “Thách thức chính đối với chính phủ vào thời điểm này là làm sao để hạ cánh nhẹ nhàng thay vì sụp đổ hoàn toàn”.

Tiếp theo là gì?

Theo số liệu thống kê của chính phủ, tổng sản phẩm quốc nội của Nga tăng 1,4 phần trăm trong ba tháng đầu năm, so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, trong sáu tháng cuối năm 2024, nền kinh tế vẫn tăng trưởng mạnh mẽ — với mức tăng trưởng trung bình khoảng 4,4 phần trăm.

Các ước tính chính thức hiện nay dự báo tăng trưởng GDP vào khoảng 2 phần trăm vào năm 2025. Quỹ Tiền tệ Quốc tế dự đoán mức tăng trưởng thậm chí còn thấp hơn — 1,5 phần trăm.

Tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp kỷ lục là khoảng 2,3 phần trăm, nhấn mạnh thị trường lao động đã bị bóp méo như thế nào khi nam giới rời bỏ công việc dân sự để tham gia chiến đấu ở Ukraine.

Đối mặt với lạm phát ở mức hơn 10 phần trăm trong nửa đầu năm 2025, Nabiullina đã nhiều lần cảnh báo về một “nền kinh tế quá nóng”. Vào đầu tháng 6, bà đã đưa ra một đợt cắt giảm lãi suất nhỏ, xuống còn 20 phần trăm, mà các chuyên gia gọi là phần lớn mang tính biểu tượng.

Nhưng tác động của lãi suất cao đang thể hiện trong số liệu thống kê chính thức, theo dữ liệu và dự báo từ Trung tâm Phân tích Kinh tế Vĩ mô và Dự báo Ngắn hạn , một nhóm nghiên cứu có liên kết với chính phủ.

Đối với một số người ở Điện Kremlin, một cuộc hạ cánh nhẹ nhàng sẽ là sự điều chỉnh đáng hoan nghênh cho hai năm trước đầy khó khăn. Nguy hiểm là nếu nó trở thành một cuộc hạ cánh cứng.

Maria Snegovaya, thành viên cấp cao của chương trình Nga tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Washington, cho biết: “Bằng cách duy trì lãi suất chủ chốt ở mức rất cao, bất chấp việc nhà nước liên tục bơm tiền vào nền kinh tế, họ đã có thể đạt được mục tiêu làm chậm lại nền kinh tế”.

“Không rõ tình hình của Điện Kremlin có bền vững không nếu nền kinh tế thực sự suy giảm. Đó cũng không phải là điều họ mong muốn”, bà nói trong một cuộc thảo luận trực tuyến vào ngày 17 tháng 6. “Nhìn chung, nhóm kinh tế vĩ mô của Nga có vẻ khá lo ngại”.

Điều này có ý nghĩa gì về mặt chính trị thì khó có thể dự đoán được.

Cho đến nay, Tổng thống Vladimir Putin đã chúc phúc cho Nabiullina và các quan chức kinh tế cấp cao khác vì cách họ xử lý nền kinh tế.

Một ngày sau cuộc thảo luận tại diễn đàn St. Petersburg, Putin đã tự mình đưa ra lời cảnh báo trong bài phát biểu tại diễn đàn kinh doanh:

“Một số chuyên gia, chuyên viên chỉ ra nguy cơ trì trệ và thậm chí là suy thoái”, ông nói . “Tất nhiên, điều này không được phép xảy ra trong bất kỳ trường hợp nào”.

“Nhiệm vụ quan trọng nhất của chúng ta trong năm nay là chuyển đổi nền kinh tế sang tăng trưởng cân bằng”, Putin nói.

Với các bộ phận khác của nền kinh tế bị ảnh hưởng bởi lệnh trừng phạt, ngân khố của Điện Kremlin thậm chí còn phụ thuộc nhiều hơn vào doanh thu từ dầu khí so với trước đây. Nhưng giá dầu đã giảm kể từ đầu năm và Bộ Tài chính đã hạ dự báo doanh thu liên quan đến dầu mỏ cho năm 2025.

Kolyandr cho biết: “Trừ khi chúng ta thấy giá dầu giảm, [hoặc] tăng cường đáng kể việc thực thi lệnh trừng phạt và sản lượng dân sự nói chung giảm thì tôi nghĩ sẽ có sự hạ cánh mềm”.

Tăng trưởng cân bằng — hoặc chậm hơn — sẽ lan tỏa khắp nền kinh tế, kìm hãm tăng trưởng tiền lương. Nó cũng sẽ làm giảm ngân sách hộ gia đình vào thời điểm người Nga đã quen với ví tiền dày hơn, điều này có thể gây ra sự bất mãn.

Theo tờ báo Nezavisimaya Gazeta , ngày càng có nhiều công ty và nhà máy chậm trả lương cho công nhân. Và ngày càng có nhiều khu vực bắt đầu cắt giảm tiền thưởng tuyển dụng cho những người lính tình nguyện mới — một xu hướng phản ánh tình hình kinh tế xấu đi ở cấp địa phương.

Tuy nhiên, Putin dường như quyết tâm tiến lên trong cuộc chiến — thậm chí phải đối mặt với tỷ lệ thương vong khủng khiếp đang lên tới 1 triệu người chết hoặc bị thương . Chính phủ có kế hoạch chi khoảng 13,1 nghìn tỷ rúp (144 tỷ đô la) cho các khoản chi liên quan đến quốc phòng và an ninh vào năm 2025. Con số này chiếm 6,3 phần trăm GDP, một trong những mức cao nhất kể từ thời Liên Xô.

“Thật không may, đúng vậy, cuộc chiến này sẽ không dừng lại vì lý do kinh tế, và Nga có thể tiếp tục sản xuất [vũ khí] ở mức hiện tại trong một thời gian khá dài,” Korhonen nói. “Yếu tố kinh tế duy nhất thực sự có thể cản trở nỗ lực chiến tranh của Nga là giá dầu.”

• Mike EckelMike Eckel là phóng viên quốc tế cấp cao đưa tin về các diễn biến chính trị và kinh tế ở Nga, Ukraine và xung quanh Liên Xô cũ, cũng như tin tức liên quan đến tội phạm mạng và gián điệp. Ông đã đưa tin tại hiện trường về cuộc xâm lược Ukraine của Nga, các cuộc chiến ở Chechnya và Georgia, và cuộc khủng hoảng con tin Beslan năm 2004, cũng như việc sáp nhập Crimea vào năm 2014.EckelM@rferl.org

Âu Châu Tự Do