Stop Expansionism - Chống Bành Trướng

Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Chính phủ Israel đã phê chuẩn thỏa thuận ngừng bắn với Hamas. Thủ tướng Binyamin Netanyahu nói rằng thỏa thuận sẽ mở đường “cho việc trao trả tất cả các con tin – cả những người còn sống và đã chết.” Theo giai đoạn đầu tiên của kế hoạch hòa bình do Donald Trump đề xuất, quân đội Israel sẽ rút khỏi một số khu vực của Dải Gaza, và Israel sẽ phóng thích gần 2.000 tù nhân Palestine. Song đó có thể là phần dễ dàng nhất của thỏa thuận.

Một trận động đất mạnh 7,6 độ Richter vừa xảy ra ở khu vực Mindanao của Philippines. Cơ quan địa chấn nước này đã phát đi cảnh báo sóng thần về “những đợt sóng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng” và yêu cầu người dân ở các thị trấn ven biển di tản ngay lập tức. Hiện chưa có báo cáo về thương vong. Trận động đất xảy ra chỉ hai tuần sau lần trước đó tại Cebu khiến khoảng 70 người thiệt mạng.

Bộ tư pháp Mỹ đã truy tố Letitia James, tổng chưởng lý bang New York thuộc đảng Dân chủ, sau một cuộc điều tra về cáo buộc gian lận thế chấp. Năm 2023, bà từng thắng kiện tổng thống trong một vụ gian lận liên quan đến doanh nghiệp bất động sản của ông. Lindsey Halligan, quyền công tố viên liên bang, là người thúc đẩy truy tố — chỉ vài tuần sau khi bà khởi kiện một đối thủ khác của ông Trump, cựu giám đốc FBI James Comey (người đã không nhận tội).

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết Hoa Kỳ đã mua đồng peso Argentina nhằm hỗ trợ nền kinh tế nước này, đồng thời hoàn tất thỏa thuận hoán đổi tiền tệ trị giá 20 tỷ USD với ngân hàng trung ương Argentina. Những động thái này được đưa ra sau khi ông Bessent cam kết sẽ “làm mọi điều cần thiết” để ổn định đồng peso. Tuần tới, ông Trump dự kiến sẽ gặp tổng thống Argentina, Javier Milei.

Rishi Sunak, cựu thủ tướng Anh và hiện là nghị sĩ Đảng Bảo thủ, được bổ nhiệm làm cố vấn cấp cao cho Anthropic — một công ty nghiên cứu trí tuệ nhân tạo — và Microsoft. Khi còn đương nhiệm, ông Sunak từng thúc đẩy tầm nhìn biến Anh trở thành “siêu cường khoa học và công nghệ,” đồng thời công bố khoản đầu tư 2,5 tỷ bảng từ Microsoft vào các trung tâm dữ liệu tại Anh. Ông Sunak hiện cũng là cố vấn cho ngân hàng Goldman Sachs.

Nhà văn Laszlo Krasznahorkai đã giành giải Nobel Văn học. Sinh năm 1954 tại Hungary, ông là tác giả của nhiều tiểu thuyết mang màu sắc bi kịch và u ám, thường được so sánh với các tác phẩm của Samuel Beckett. Cuốn tiểu thuyết đầu tay của ông, Satantango (1985), kể câu chuyện ảm đạm về một ngôi làng hẻo lánh. Đạo diễn Bela Tarr đã chuyển thể tác phẩm này thành bộ phim đen trắng kéo dài bảy tiếng vào năm 1994.

Con số trong ngày: 45.000, là số lượng quán rượu ở Anh vào năm ngoái, giảm mạnh so với 115.000 quán hồi năm 1870.

TIÊU ĐIỂM

Kiểm tra sức khỏe nền kinh tế Mỹ

Việc nắm bắt tình hình kinh tế chưa bao giờ dễ dàng, và trong bối cảnh hiện nay ở Mỹ, điều đó lại càng khó hơn. Cuộc đóng cửa chính phủ đã khiến hầu hết các báo cáo dữ liệu chính thức bị ngưng trệ. Các số liệu việc làm dự kiến công bố vào tuần trước đã bị hoãn, và nếu tình trạng này tiếp diễn, các báo cáo lạm phát của tuần tới cũng có thể bị hoãn nốt. Những người hoạch định chính sách giờ đây phải “lần mò trong bóng tối” để nắm bắt tình hình.

Vì vậy giới quan sát kinh tế đang phải dựa nhiều hơn vào dữ liệu tư. Vào thứ Sáu, Đại học Michigan sẽ công bố kết quả sơ bộ của chỉ số niềm tin người tiêu dùng cho tháng 10. Chỉ số này đã giảm mạnh vào tháng 4 sau khi các mức thuế “Ngày Giải phóng” được công bố và cho tới nay vẫn chưa phục hồi. Thị trường dự đoán tâm lý tiêu dùng sẽ tiếp tục yếu.

Song trái ngược với tâm trạng ảm đạm của các hộ gia đình, nền kinh tế Mỹ dường như vẫn vững vàng. Một chỉ số theo dõi tăng trưởng GDP của chi nhánh Cục Dự trữ Liên bang tại Atlanta dự báo tốc độ tăng trưởng thường niên quý ba có thể đạt mức 3,8% — một con số đáng kinh ngạc. Nếu kết quả thực tế tiệm cận con số này, tinh thần của người tiêu dùng có thể sẽ sớm được cải thiện.

Một khởi đầu mới cho Israel và Palestine

Trung Đông thức dậy vào sáng thứ Sáu với niềm hy vọng mới về hòa bình. Trước đó vào tối thứ Năm, nội các Israel đã phê chuẩn thỏa thuận ngừng bắn do Donald Trump đề xuất, được các nhà đàm phán tại Ai Cập sắp xếp với Hamas. Một số bộ trưởng cực hữu tuyên bố sẽ bỏ phiếu phản đối hoặc trắng, nhưng họ chỉ chiếm thiểu số.

Theo thỏa thuận, quân đội Israel có 24 giờ để rút về một tuyến tạm thời bên ngoài các khu định cư chính ở Dải Gaza. Sau đó, Hamas sẽ có 72 giờ để trả tự do cho 20 con tin Israel còn sống, đổi lại Israel sẽ thả khoảng 2.000 tù nhân Palestine. Gaza cũng sẽ bắt đầu nhận thêm viện trợ nhân đạo quy mô lớn.

Dẫu vậy, vẫn còn nhiều vấn đề chưa được giải quyết. Giai đoạn tiếp theo của kế hoạch hòa bình — bao gồm việc Israel rút quân thêm nữa, thành lập một chính phủ kỹ trị tại Gaza, triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình, và giải giáp Hamas — sẽ cần thêm một vòng đàm phán mới. Ông Trump tỏ ra phấn khích và dự kiến sẽ bay tới Jerusalem vào Chủ nhật để ăn mừng thỏa thuận mà ông tự nhận là đứa con tinh thần của mình.

Lễ kỷ niệm lớn của Triều Tiên

Vào thứ Sáu, Triều Tiên sẽ kỷ niệm 80 năm thành lập Đảng Lao động. Một cuộc diễu binh quy mô lớn sẽ được tổ chức tại Quảng trường Kim Nhật Thành ở Bình Nhưỡng. Cơ quan tình báo Hàn Quốc đã phát hiện các buổi diễn tập với hàng ngàn binh sĩ. Trong buổi lễ, nước này dự kiến sẽ công bố một số loại vũ khí tiên tiến, có thể bao gồm cả phương tiện không người lái và hệ thống “ứng dụng trí tuệ nhân tạo.” Tháng trước, nhà lãnh đạo Kim Jong Un đã giám sát thử nghiệm động cơ nhiên liệu rắn công suất cao cho tên lửa đạn đạo xuyên lục địa mới nhất — Hwasong-20.

Sự kiện này cũng mang ý nghĩa ngoại giao. Các quan chức cấp cao từ Trung Quốc và Nga dự kiến sẽ tham dự, thể hiện mối quan hệ ngày càng khăng khít giữa ba quốc gia. Trước đó, ông Kim đã tham dự lễ duyệt binh ở Bắc Kinh cùng với Tập Cận Bình và Vladimir Putin. Con gái ông, Kim Ju Ae, cũng xuất hiện, làm dấy lên đồn đoán cô có thể là người kế vị. Nhiều khả năng tiểu thư Kim sẽ lại xuất hiện trong lễ kỷ niệm cuối tuần này.

Áp lực lạm phát tạm thời giảm xuống ở Nga

Không lâu trước đây, lạm phát ở Nga tưởng như vượt ngoài tầm kiểm soát. Hồi tháng 3, giá cả đã tăng hơn 10% so với cùng kỳ năm trước, do chi tiêu công lớn trong khi nguồn cung, đặc biệt là lao động, bị thắt chặt. Gần đây áp lực giá đã dịu lại. Dữ liệu công bố vào thứ Sáu có thể cho thấy tốc độ lạm phát hàng năm giảm mạnh xuống khoảng 7% trong tháng 9.

Đây có thể là tin tốt. Ngân hàng trung ương Nga đã kiểm soát được lạm phát bằng chính sách tiền tệ cực kỳ thắt chặt. Từ tháng 6, họ bắt đầu giảm lãi suất chính sách từ mức đỉnh 21%, nhưng hiện vẫn duy trì ở 17% — thuộc hàng cao nhất thế giới. Điều này khuyến khích tiết kiệm nhưng lại khiến đầu tư trở nên đắt đỏ.

Nhưng khi lạm phát giảm, nền kinh tế cũng chững lại. Trong tháng 8, GDP chỉ tăng 0,4% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi tăng trưởng tiền lương suy yếu. Câu hỏi lớn hiện nay là liệu ngân hàng trung ương có thể “hạ cánh mềm” hay không — tức kiềm chế lạm phát mà không bóp nghẹt tăng trưởng.

Theo Nghiên Cứu Quốc Tế