Thời sự Thứ Sáu 25 tháng 8 năm 2023

Võ Thái Hà tổng hợp

Quốc Phòng Mỹ: « Có thể » Prigozhin đã « bị giết » nhưng không có bằng chứng máy bay trúng tên lửa

Thùy Dương /RFI

Trong khi vẫn còn nhiều đồn đoán về nguyên nhân dẫn đến vụ máy bay rơi khiến chủ nhân công ty lính đánh thuê Wagner, Yevgeny Prigozhin thiệt mạng, bộ Quốc Phòng Mỹ hôm qua 24/08/2023 tuyên bố không có bằng chứng cho thấy một tên lửa đối không đã bắn trúng máy bay chở Prigozhin.

Hiện trường vụ máy bay riêng của Yevgeny Prigozhin bị rơi ở Tver ngày 23/08/2023. AP

Theo phát ngôn viên của Lầu Năm Góc, Pat Ryder, được AFP trích dẫn, những thông tin cho rằng máy bay chở Prigozhin gặp nạn do bị trúng tên lửa là « không chính xác ». Và Lầu Năm Góc chưa thể đưa ra các thông tin về nguyên nhân vụ rơi máy bay, nhưng « dựa vào một số yếu tố, chúng tôi cho rằng có thể ông ấy đã bị giết hại ».

Nhìn sang Ukraina, tổng thống Volodymyr Zelensky hôm qua khẳng định Kiev « không liên quan gì » đến vụ này và cho rằng trách nhiệm thuộc về điện Kremlin.

Cái chết của Prigozhin không làm thay đổi mối đe dọa đối với an ninh

Đối với Litva và Ba Lan, cái chết của Prigozhin không làm thay đổi mối đe dọa đối với an ninh trong khu vực. Tổng thống Litva, Gitanas Nauseda, hôm qua 24/08 lưu ý là các thành viên của Wagner vẫn hiện diện tại nước láng giềng Belarus, do vậy, không nên nghĩ rằng cái chết của Prigozhin khiến các nước trong khu vực cảm thấy « yên ổn » hơn.

Theo báo Le Figaro, thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki nhận định là từ nay công ty lính đánh thuê sẽ được « đặt dưới sự giám sát trực tiếp của Putin và người của ông ta » và « sẽ được sử dụng như một công cụ khiêu khích, bắt chẹt », thậm chí còn nhiều hơn trước đây, nhằm « gây bất ổn cho các nước có chung biên giới với Nga và Belarus ».

Trước đây, cả Litva và Ba Lan đều lo ngại nguy cơ lính đánh thuê Wagner sẽ tạo thuận lợi cho việc nhập cư trái phép của di dân quốc tế qua ngả Belarus vào lãnh thổ hai nước này. Tuần trước, Litva đã đóng 2 trong số 6 chốt kiểm soát ở biên giới với Belarus.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ ủng hộ nỗ lực hiện đại hóa quân sự của Indonesia

Reuters

25/8/2023

Hai bộ trưởng quốc phòng của Mỹ và Indonesia họp ở Lầu Năm Góc, 24/8/2023.

Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiện đại hóa quân đội Indonesia trong cuộc gặp với bộ trưởng quốc phòng nước này, giữa lúc Washington tăng cường các mối quan hệ ở Đông Nam Á trong bối cảnh có cạnh tranh địa chính trị gay gắt với Trung Quốc.

Hôm thứ Năm 24/8, tại Lầu Năm Góc, ông Austin tiếp đón Bộ trưởng Quốc phòng Indonesia Prabowo Subianto, một cựu chỉ huy lực lượng đặc nhiệm và một chính trị gia kỳ cựu, nhiều khả năng sẽ ra tranh cử trong cuộc bầu cử tổng thống vào năm tới.

Cuộc gặp giữa hai ông diễn ra trong bối cảnh Indonesia, một quần đảo với 270 triệu dân, đang tìm cách nâng cấp quân đội và thay thế các vũ khí, khí tài cũ kỹ, dành 134,3 nghìn tỷ rupiah (8,89 tỷ USD) trong năm nay cho quốc phòng, khoản phân bổ lớn nhất trong ngân sách nhà nước, và số tiền cho năm sau cũng ở mức tương tự.

Theo dữ liệu của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), trong thập kỷ qua, chi tiêu quốc phòng bình quân đầu người và tính theo phần trăm tổng sản phẩm quốc nội của Indonesia là thấp nhất trong số 6 nền kinh tế thị trường mới nổi ở Đông Nam Á.

Trong một tuyên bố, Lầu Năm Góc cho biết bộ trưởng quốc phòng hai nước đã có chung ý định nhằm tăng cường khả năng quốc phòng “như nâng cấp máy bay chiến đấu, máy bay chiến đấu đa chức năng mới và bổ sung máy bay vận tải cánh cố định và trực thăng”.

Indonesia đang tìm cách nâng cấp các máy bay chiến đấu của mình, hiện bao gồm các mẫu F-16 do Mỹ sản xuất và các mẫu Sukhoi Su-27 và Su-30 của Nga.

Hôm 21/8, họ đã công bố thỏa thuận mua 24 máy bay trực thăng vận tải từ nhà sản xuất vũ khí Hoa Kỳ Lockheed Martin nhưng không tiết lộ về giá. Trong tháng này, họ cho biết đã mua 12 máy bay không người lái mới từ Công ty hàng không vũ trụ Thổ Nhĩ Kỳ trị giá 300 triệu đô la.

Theo tuyên bố của Lầu Năm Góc, hai ông Austin và Prabowo cũng cho rằng các yêu sách chủ quyền trên diện rộng của Trung Quốc ở Biển Đông là “không phù hợp với luật pháp quốc tế”.

Trung Quốc tuyên bố họ có chủ quyền dựa vào lịch sử đối với hầu hết Biển Đông thông qua “đường 9 đoạn” hình chữ U trên bản đồ của nước này cắt vào vùng đặc quyền kinh tế của 5 quốc gia khác, bao gồm cả Indonesia.

Bộ Quốc phòng Indonesia cho biết hai nước Indonesia và Mỹ cam kết duy trì hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực cũng như duy trì “một trật tự rộng mở, toàn diện và dựa trên luật lệ”.

Ông Putin nói gì về vụ rơi máy bay nghi chở trùm Wagner?

Một nhân viên thực thi pháp luật làm việc tại hiện trường vụ tai nạn máy bay nghi chở trùm Wagner gần làng Kuzhenkino, vùng Tver, ngày 24 tháng 8 năm 2023. (Ảnh: OLGA MALTSEVA/AFP via Getty Images)

Sau khi máy bay chở trùm Wagner rơi ngay trên đất Nga, Tổng thống Vladimir Putin lên tiếng chia buồn với thân nhân các nạn nhân và ca ngợi ông Yevgeny Prigozhin, người tứng lãnh đạo một nỗ lực binh biến hôm 24/6.

“Về thảm kịch rơi máy bay, tôi muốn gửi lời chia buồn chân thành tới gia đình tất cả nạn nhân”, ông Putin cho biết trong phát biểu trên truyền hình hôm 24/8 khi đề cập đến vụ rơi máy bay ở tỉnh Tver, miền tây Nga, ngày 23/8. “Thông tin ban đầu cho thấy trên máy bay có thành viên Wagner, những người đã đóng góp cho cuộc chiến của chúng ta ở Ukraine. Chúng tôi biết và sẽ luôn ghi nhớ điều này”.

Tổng thống Nga cho biết: “Tôi quen biết Prigozhin rất lâu rồi, từ đầu những năm 1990. Số phận ông ấy có nhiều trắc trở và bản thân cũng từng mắc phải những sai lầm nghiêm trọng. Song ông ấy đã nỗ lực để gặt hái được kết quả cho mình. Prigozhin là người giỏi giang, cũng là một doanh nhân tài ba”.

Tổng thống Nga tiết lộ, ông trùm Wagner vừa trở về từ châu Phi vào ngày 23/8 và đã gặp một số quan chức Nga. Ông nói thêm rằng cuộc điều tra chính thức về sự việc sẽ mất nhiều thời gian, nhưng sẽ phải chờ kết luận của các điều tra viên về những gì đã xảy ra.

Trước đó, Tổng thống Mỹ Joe Biden nói rằng ông “không có đủ thông tin về những gì đã diễn ra, nhưng không ngạc nhiên trước sự việc”.

Về nguyên nhân vụ tai nạn, Reuters ngày 24/8 dẫn lời hai quan chức Mỹ giấu tên cho biết Washington nhận định một quả tên lửa phòng không được phóng từ bên trong lãnh thổ Nga nhiều khả năng đã bắn hạ chiếc máy bay.

Trong khi đó, Wall Street Journal dẫn thông tin độc quyền từ các quan chức giấu tên của chính phủ Mỹ cho hay một quả bom phát nổ trên khoang hoặc hình thức phá hoại nào đó đã khiến máy bay gặp nạn, không phải do tên lửa phòng không.

Yevgeny Prigozhin, thủ lĩnh công ty quân sự tư nhân Wagner của Nga từng tổ chức nổi loạn bất thành hồi tháng 6, có tên trong danh sách những người đi trên chiếc máy bay tư nhân bị rơi bên ngoài Moscow hôm 23/8, khiến cả 10 người thiệt mạng.

Trang RIA Novosti của Nga cuối ngày 23/8 đăng đoạn video chưa được xác minh cho thấy một chiếc máy bay mất kiểm soát và gần như rơi thẳng đứng, đằng sau là đuôi khói xám nhạt. Đoạn video không ghi hình giây phút máy bay va chạm với mặt đất.

Các đoạn video khác được chia sẻ trên Telegram cho thấy chiếc máy bay phản lực cá nhân mẫu Embraer Legacy 600 đang bốc cháy trên mặt đất. Màu sơn và một phần số đăng ký RA-02795 giống chiếc máy bay ông Prigozhin thường sử dụng.

Theo dữ liệu theo dõi chuyến bay, chiếc máy bay không có dấu hiệu trục trặc cho đến khi đột ngột lao xuống trong 30 giây cuối cùng.

Flightradar24 cho biết trong một báo cáo hôm 23/8 rằng chiếc máy bay phản lực đã đạt độ cao hơn 8.500m lúc 18h theo giờ Moscow. Nó bay ở độ cao tương tự trong 9 phút tiếp theo mà không có dấu hiệu gì khác thường.

Sau đó, chiếc máy bay bay lên xuống thất thường ở độ cao vài trăm mét trong khoảng 12 giây trước khi đột ngột hạ độ cao khoảng hơn 2.400m trong khoảng 20 giây. Khi máy bay phản lực truyền dữ liệu lần cuối vào khoảng 18h20, nó đang bay ở độ cao 6.000m.

Trước khi ông Putin lên tiếng về vụ tai nạn vào tối 24/8, một số tài khoản Telegram có liên hệ với nhóm Wagner cũng nói ông Prighozin đã chết.

New York Times dẫn lời một quan chức tình báo cấp cao phương Tây xác nhận ông Prigozhin có mặt trên chiếc máy bay bị rơi. Vị quan chức cho biết kết luận này dựa trên “nhiều chỉ dấu” mà chính phủ nước ông đã đánh giá.

RT dẫn thông tin từ trang web FlightRadar24 đưa tin chiếc máy bay thứ hai có liên hệ với ông Prigozhin với số đuôi RA-02878 đã rời Moscow ngay sau chiếc đầu tiên. Tuy nhiên, nó đã quay đầu hạ cánh sau khi có tin tức về vụ tai nạn.

Cho đến nay, Điện Kremlin không đưa ra bình luận về vụ tai nạn hay về số phận của ông Prigozhin.

Viên Minh (Tổng hợp)

Chính phủ TT Biden khôi phục các hạn chế thời ông Obama đối với hoạt động khoan dầu ngoài khơi

Tom Ozimek

Bản tin có sự đóng góp của Reuters
Ngọc Mai biên dịch

25/8/2023

Chính phủ TT Biden khôi phục các hạn chế thời ông Obama đối với hoạt động khoan dầu ngoài khơi

Một giàn khoan dầu và khí đốt ngoài khơi gần đảo Dauphin, Alabama, ở Vịnh Mexico. (Ảnh: Steve Nesius/Reuters)

Chính phủ Tổng thống (TT) Biden đã khôi phục các quy tắc nghiêm ngặt hơn về khoan dầu ngoài khơi thời cựu TT Obama mà chính phủ ông Trump đã thu hồi sau khi ngành dầu khí cho biết những quy tắc đó sẽ cản trở sự phát triển và sản xuất trong tương lai.

Hôm 22/08, Bộ Nội vụ thông báo rằng họ đã hoàn thiện một quy tắc kiểm soát giếng dầu mà họ cho rằng sẽ nâng cao sự an toàn của công nhân và bảo đảm các hoạt động [khai thác] dầu khí ngoài khơi được tiến hành theo các tiêu chuẩn an toàn và giám sát cao nhất.

Bà Deb Haaland, Bộ trưởng Nội vụ và ông Kevin Sligh, Giám đốc Cục An toàn và Thực thi Môi trường (BSEE) cho biết trong một tuyên bố chung rằng những quy tắc mới được rút ra một phần từ bài học trong sự cố Deepwater Horizon năm 2010. Vụ phun trào giếng dầu Macondo của công ty BP này đã làm thiệt mạng 11 công nhân và tiêu tốn hàng tỷ dollar cho việc khôi phục vùng Duyên hải Vịnh Mexico.

Ông Sligh nói: “Việc hoàn thiện quy tắc này sẽ cho phép BSEE tiếp tục đặt mạng sống và sinh kế của nhân viên lên hàng đầu, cũng như việc bảo vệ vùng biển và môi trường sống ở biển của chúng ta.”

Quy tắc mới (pdf) khôi phục phần lớn các biện pháp bảo vệ thời Obama, bao gồm giám sát hoạt động khoan dầu theo thời gian thực và yêu cầu an toàn nghiêm ngặt hơn đối với các hệ thống ngăn chặn phun trào (BOP), đây là rào cản cuối cùng khi bị mất kiểm soát giếng khoan vì nó ngăn không cho dầu và khí đốt bị nén phun trào ra ngoài.

Giàn khoan Deepwater Horizon bốc cháy ở Vịnh Mexico sau một vụ nổ khiến 11 công nhân thiệt mạng và gây ra vụ tràn dầu ngoài khơi nghiêm trọng nhất trong lịch sử Hoa Kỳ vào ngày 21/04/2010. (Ảnh: Gerald Herbert/AP Photo/Tư liệu)

Các chi tiết khác

Theo một báo cáo (pdf) từ Ủy ban Điều tra Nguy cơ và An toàn Hóa chất Hoa Kỳ về nguyên nhân của một trong những thảm họa môi trường tồi tệ nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, lỗi BOP là yếu tố chính dẫn đến sự cố Deepwater Horizon.

Theo quy định mới, các hệ thống BOP giờ đây phải luôn bịt kín các giếng dưới áp suất tối đa và mọi hư hỏng phải được báo cáo cho cả bên thứ ba được chỉ định cũng như Cục An toàn và Thực thi Môi trường.

Ngoài ra, người vận hành phải chia sẻ kết quả kiểm tra BOP với Cục An toàn và Thực thi Môi trường trong vòng 72 giờ nếu họ vắng mặt trong quá trình kiểm tra.

Các cuộc điều tra sau sự cố phải bắt đầu trong vòng 90 ngày và cần có văn bằng chứng chỉ của bên thứ ba độc lập trong các đơn đề nghị cấp phép.

Ngoài ra, quy tắc mới yêu cầu các thiết bị an toàn khẩn cấp phải được bên thứ ba chứng nhận và các hoạt động khoan giám sát theo thời gian thực là bắt buộc.

“Quy tắc này tăng cường các yêu cầu kiểm tra và hiệu suất đối với các thiết bị ngăn ngừa phun trào và các thiết bị kiểm soát giếng khác, cung cấp các phân tích và điều tra kịp thời và chặt chẽ về các lỗi, đồng thời làm rõ các yêu cầu trong việc báo cáo để bảo đảm chúng tôi có thể thấy được đầy đủ thông tin và dữ liệu quan trọng nhằm duy trì tình trạng toàn vẹn của giếng.”

Những phản ứng

Viện Dầu khí Hoa Kỳ (API), một cơ quan vận động hành lang lớn về dầu khí của Hoa Kỳ, đã phản ứng với thông báo này bằng cách lên án quy trình xây dựng luật này là có động cơ chính trị và không cải thiện được sự an toàn của nhân viên cũng như bảo vệ môi trường một cách có ý nghĩa.

“Sự rõ ràng về quy định là rất quan trọng để bảo đảm việc tuân thủ và thiết lập các hoạt động an toàn, nhưng quy tắc này tiếp tục chính trị hóa bừa bãi quy trình xây dựng luật và thể hiện một sự thay đổi chính sách nữa từ chính phủ này sang chính phủ khác, dẫn đến một chính sách không cải thiện một cách có ý nghĩa sự an toàn của nhân viên hoặc bảo vệ môi trường,” Phó Chủ tịch API phụ trách chính sách thượng nguồn, bà Holly Hopkins, nói với The Epoch Times trong một tuyên bố gửi qua thư điện tử.

Bà Hopkins nói thêm rằng API sẽ tiếp tục làm việc với các nhà hoạch định chính sách để thúc đẩy các quy định “giúp cải thiện sự an toàn của người lao động, cho phép độ linh hoạt trong quá trình đổi mới, và bảo vệ môi trường đồng thời tăng cường an ninh năng lượng của Hoa Kỳ.”

API nằm trong một liên minh bao gồm Hiệp hội các Nhà thầu Khoan dầu Quốc tế, Hiệp hội Dầu khí Độc lập của Hoa Kỳ, và Hiệp hội các Ngành Công nghiệp Đại dương Quốc gia đã viết một bức thư (pdf) cho Bộ Nội vụ để phản hồi về một thông báo khi đó về đề xướng xây dựng luật được công bố trên Công báo Liên bang hôm 14/09/2022.

Bức thư nói rằng các quy tắc mới sẽ “áp đặt những gánh nặng vô lý và không khả thi về mặt kinh tế đối với các nỗ lực phát triển năng lượng mà không mang lại lợi ích an toàn có thể đo lường được,” đồng thời áp đặt chi phí mà một công ty phải chịu để tuân thủ quy tắc này là khoảng 200 triệu USD trong thời gian 10 năm.

Những tổ chức này cho biết một số đề xướng trong quy tắc mới “có thể gây hậu quả đến mức khiến một số hợp đồng cho thuê không khả thi về mặt kinh tế.”

Trong khi các nhóm môi trường mà The Epoch Times liên lạc để yêu cầu bình luận đã không phản hồi ngay lập tức, thì Trung tâm Đa dạng Sinh học đã bày tỏ sự phản đối của họ đối với việc rút lại quy tắc dưới thời cựu Tổng thống Trump hồi năm 2019.

Bà Kristen Monsell, biện lý cao cấp tại Trung tâm Đa dạng Sinh học, cho biết trong một tuyên bố vào thời điểm đó: “Chúng ta không thể để chính phủ của ông Trump khiến hoạt động khoan dầu bẩn ngoài khơi trở nên nguy hiểm hơn.”

“Bằng cách phớt lờ những bài học về thảm họa Deepwater Horizon, ông Trump đang khiến cho thảm họa tràn dầu tiếp theo có nhiều khả năng xảy ra hơn,” bà Monsell tiếp tục. “Việc rút lại các tiêu chuẩn an toàn trong khi cố gắng tích cực mở rộng việc khoan dầu ngoài khơi thật khiến người ta kinh hoàng.”

Trung tâm Đa dạng Sinh học là một thành viên của liên minh đã đệ đơn kiện (pdf) để ngăn chặn việc chính phủ cựu TT Trump hủy bỏ các quy định khoan dầu ngoài khơi.

Cuối cùng, quy tắc được thông qua dưới nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump bao gồm việc giảm tần suất kiểm tra các thiết bị ngăn chặn phun trào và cho phép nhà khoan dầu sử dụng các công ty bên thứ ba thay vì thanh tra chính phủ để kiểm tra thiết bị.

Bộ trưởng Nội vụ đương thời là ông David Bernhardt cho biết vào thời điểm đó: “Nhờ vào việc kết hợp khoa học tốt nhất hiện có, những phương pháp thực hành tốt nhất và những đổi mới công nghệ trong thập niên qua, quy tắc này giúp loại bỏ những gánh nặng pháp lý không cần thiết trong khi vẫn duy trì sự an toàn và bảo vệ môi trường ở ngoài khơi.”

Ông Scott Angelle, Giám đốc Cục An toàn và Thực thi Môi trường trong những năm ông Trump nắm quyền, đã viết trong một bài bình luận trên tờ báo The Advocate của Louisiana rằng cơ quan này đã sửa đổi 68 trong số 342 điều khoản trong quy tắc kiểm soát giếng dầu của chính phủ ông Obama để đưa ra một “quy tắc cải tiến hơn, thông minh hơn, an toàn hơn.”

Ông Angelle viết: “Quy tắc được công bố ngày hôm nay sử dụng cách tiếp cận dựa trên hiệu suất để đáp ứng các yêu cầu giám sát theo thời gian thực, loại bỏ các yêu cầu chứng nhận trùng lặp không mang lại giá trị gì, giảm rủi ro hỏng hóc của thiết bị ngăn ngừa phun trào, và cải thiện tuổi thọ dự kiến của các bộ phận trong thiết bị ngăn ngừa phun trào quan trọng.”

Phản ứng trước sự thay đổi quy tắc dưới thời ông Trump, API cho biết các tiêu chuẩn tự nguyện đã được ngành dầu khí áp dụng, và quy định được giảm bớt sẽ tăng cường an toàn cho hoạt động khoan ngoài khơi.

Ông Eric Milito, phó Chủ tịch phụ trách các hoạt động ngoài khơi của API cho biết: “Tiến trình này đi đôi với các sửa đổi được đề xướng đối với một số quy định ngoài khơi là để bảo đảm rằng các quy định thông minh hơn và hiệu quả hơn sẽ không ngừng cải tiến, khi chúng ta tiếp tục hoạt động phát triển ngoài khơi an toàn và có trách nhiệm.”

Trong tuyên bố của mình với The Epoch Times, phó chủ tịch phụ trách chính sách thượng nguồn của API nói rằng “ưu tiên hàng đầu của ngành dầu khí là bảo vệ nhân viên, duy trì hoạt động an toàn, và bảo vệ môi trường trong khi cung cấp năng lượng đáng tin cậy, giá cả phải chăng.”

EU ban hành luật mới đối với các nền tảng trực tuyến

Từ thứ Sáu, các nền tảng trực tuyến lớn với hơn 45 triệu người dùng — bao gồm cả Amazon, nhà bán lẻ trực tuyến lớn nhất thế giới, lẫn mạng xã hội TikTok — sẽ phải tuân thủ Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số (DSA), luật mới đầy tham vọng của Liên minh châu Âu. Luật này quy định nhanh chóng xóa nội dung bất hợp pháp và tạo điều kiện cho người dùng dễ dàng khiếu nại. Đạo luật cũng cấm các quảng cáo có mục tiêu dựa trên dữ liệu cá nhân nhạy cảm như tôn giáo hay sở thích tình dục. Mức phạt nếu vi phạm là rất cao: lên tới 6% doanh thu toàn cầu một năm của công ty.

Song vẫn chưa rõ liệu DSA có cải thiện cuộc sống trực tuyến hay không. Ủy ban châu Âu có thể không đủ nhân lực cần thiết để thực thi nó, và các công ty hoàn toàn có thể thách thức các quyết định của uỷ ban trước tòa. Nếu như Quy định Chung về Bảo vệ Dữ liệu, một luật kỹ thuật số quan trọng có hiệu lực ở EU từ năm 2018, đã trở thành một tiêu chuẩn quốc tế, DSA có thể thiếu tác động toàn cầu tương tự. Lý do đơn giản là các công ty sẽ không muốn từ bỏ quyền kiểm soát đế chế kỹ thuật số của họ trên toàn thế giới.

Fed tổ chức hội nghị Jackson Hole

Khi các lãnh đạo ngân hàng trung ương và giới nghiên cứu kinh tế tề tựu về hội nghị thường niên của Cục Dự trữ Liên bang tại Jackson Hole, Wyoming, mọi con mắt sẽ đổ dồn vào Jerome Powell. Chủ tịch của ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới sẽ chia sẻ quan điểm của ông về lạm phát và nền kinh tế trong bài phát biểu rất được mong đợi vào thứ Sáu. Năm ngoái, ông đã nhấn mạnh chính sách tiền tệ thắt chặt hơn là cần thiết để kiềm chế lạm phát ngay cả khi phải trả giá bằng tổn thất kinh tế. Thị trường chứng khoán toàn cầu chỉ giảm hơn 3% trong những ngày sau bình luận của ông.

Lần này bối cảnh kinh tế có vẻ lạc quan hơn. Lạm phát có giảm, dù vẫn ở mức cao. Giới đầu tư đã kỳ vọng Fed giữ lãi suất ở mức cao trong năm tới, tức là ông Powell có thể không cần phải thuyết phục họ về sự nghiêm túc của mình. Một số nhà phân tích cho rằng ông sẽ cho biết liệu lãi suất có duy trì ở mức cao trong dài hạn hay không, nhưng điều này có nguy cơ gây ra bán tháo trên thị trường. Có lẽ ông sẽ chỉ đưa ra một thông điệp chung chung.

Niềm tin tiêu dùng suy yếu ở Anh

Dữ liệu niềm tin tiêu dùng Anh trong tháng 8 sẽ được công bố vào thứ Sáu bởi công ty nghiên cứu thị trường GFK. Số liệu này từng giảm mạnh trong tháng 7 khi giá cả cao và chi phí vay tăng khiến người tiêu dùng bi quan hơn về tình hình tài chính cá nhân và tương lai chung của nền kinh tế. Đây cũng là lần giảm đầu tiên của chỉ số từ đầu năm 2023.

Kể từ tháng 6, các chỉ số lạm phát cơ bản cũng như kỳ vọng lãi suất tăng của thị trường đều giảm. Nhiều đơn vị cho vay thế chấp đã giảm lãi suất vay mới. Cả hai yếu tố này đều có thể giúp giảm căng thẳng phần nào.

Nhưng khảo sát kinh tế cũng cho thấy suy giảm tốc độ tăng trưởng. Các chỉ số quản lý mua hàng được S&P Global công bố hôm thứ Tư cho thấy khu vực tư nhân của Anh sẽ suy thoái trong quý 3 năm nay. Nhìn chung, niềm tin tiêu dùng có thể vẫn còn ảm đạm trong thời gian tới.

Tiếng Trung không còn quá hấp dẫn học sinh phương Tây

Còn nhớ chỉ mười năm trước đây, tiếng Quan Thoại (ND: tiếng Trung phổ thông – Mandarin) vẫn được quan tâm sâu sắc nhờ sức mạnh kinh tế vượt trội của Trung Quốc. Nhưng giờ đây việc học tiếng Quan Thoại đang giảm dần ở nhiều nước phương Tây. Riêng ở Mỹ, tỷ lệ đăng ký các khóa học tiếng Quan Thoại ở trường đại học đã giảm 21% từ năm 2016 đến năm 2020.

Một lý do có thể là thị trường việc làm đã thay đổi. Kỹ năng tiếng Quan Thoại sơ cấp có lẽ không còn quá quan trọng nữa với sự có mặt của các công cụ dịch thuật như ChatGPT. Và các sinh viên tốt nghiệp song ngữ hiện nay hầu hết đều làm các công việc đòi hỏi trình độ tiếng Trung cao hơn. Ngoài ra sinh viên phương Tây cũng có thể bị chính phủ Trung Quốc từ chối, khiến việc sống hoặc làm ăn với Trung Quốc trở nên kém hấp dẫn hơn.

Điều này cho thấy sức mạnh mềm của Trung Quốc còn yếu. Nhưng nó đặt ra nhiều thách thức cho các chính phủ phương Tây, với nhiều nước nói họ cần nhiều nhân lực biết tiếng Quan Thoại hơn. Ví dụ, CIA muốn tăng gấp đôi số nhân viên nói tiếng Trung mà cơ quan này tuyển dụng. Khi Trung Quốc và các nước đối thủ tìm cách hòa hợp, nhu cầu hiểu biết lẫn nhau ngày càng lớn hơn. Sẽ là một trở ngại lớn nếu hai bên không hiểu nhau nói gì.

Chính phủ Trung Quốc bơm hơn 4 nghìn tỷ USD vào thị trường

Ngân hàng trung ương Trung Quốc đã in một lượng tiền khổng lồ và bơm vào nền kinh tế nhưng sản xuất và tiêu dùng vẫn không khởi sắc. (STR/AFP via Getty Images)

Trung Quốc, vốn là nước tiêu dùng lớn nhất thế giới, đang rơi vào tình trạng suy thoái kinh tế chưa từng thấy, cả chỉ số giá tiêu dùng CPI và chỉ số giá sản xuất PPI đều giảm. Từ tháng 4/2022 đến tháng 4/2023, ngân hàng trung ương Trung Quốc đã in một lượng tiền khổng lồ và bơm vào nền kinh tế nhưng sản xuất và tiêu dùng vẫn không khởi sắc. Số tiền đó đã đi đâu?

Để kích thích tăng trưởng kinh tế, chính phủ Trung Quốc đã in thêm và phát hành một lượng lớn nhân dân tệ. Chỉ tính riêng cuối tháng 4/2023, cung tiền M2 đã là 280,85 nghìn tỷ nhân dân tệ, tăng 12,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Cung tiền M2 là một yếu tố quan trọng trong việc dự báo các vấn đề kinh tế như lạm phát, v.v. Cũng có nghĩa là trong 12 tháng, tổng lượng tiền nhân dân tệ trên thị trường đã tăng khoảng 31 nghìn tỷ (hơn 4,2 nghìn tỷ USD).

Chuyên gia: Số tiền đó đã đổ vào doanh nghiệp của nhà nước và ‘găng tay trắng’

Giáo sư Tạ Điền (Xie Tian) tại Trường Kinh doanh Aiken thuộc Đại học Nam Carolina, Hoa Kỳ nói với The Epoch Times vào ngày 15/8 rằng, tiền đã vào tay các quan chức tham nhũng và giới quyền quý trong Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ).

Ông nói, “ĐCSTQ liên tục in và phát hành tiền. Số tiền này chủ yếu được các ngân hàng đầu tư vào các doanh nghiệp nhà nước, các nền tảng tài chính của ‘găng tay trắng’ trong ĐCSTQ và một số ít công ty tư nhân”.

“Găng tay trắng” là từ để chỉ các doanh nhân phục vụ chính trị gia, các chính trị gia đứng sau chỉ đạo, còn các doanh nhân này sẽ ra mặt thực thi.

Giáo sư Tạ cũng chỉ ra, “một lượng lớn tiền mặt còn nằm trong tay của nhóm quan chức tham nhũng, các gia tộc ‘hồng nhị đại’ và giới quyền quý trong đảng, chứ chúng chưa được đưa vào lưu thông đầu tư. Nhưng hiện giờ họ không dám chi tiêu quá tay”. “Họ không mua nhà [trong nước] mà hầu như đều muốn chuyển tiền ra nước ngoài”.

Ngoài ra ông cho rằng, chỉ số CPI của Trung Quốc không đáng tin cậy vì nó không bao gồm khoản chi mua nhà ở như ở Mỹ và các nước châu Âu. CPI sẽ vô nghĩa nếu Trung Quốc không tính các khoản mua bất động sản.

Các doanh nghiệp nhà nước được ĐCSTQ coi như “con đẻ” của chế độ. Trên thực tế, tài sản quốc gia do giới quyền quý trong ĐCSTQ trực tiếp kiểm soát. Trước năm 2018, các doanh nghiệp quốc hữu của ĐCSTQ chiếm 56% trong tổng số doanh nghiệp. Sau khi chính quyền này thúc đẩy hình thức công tư hợp doanh, một số doanh nghiệp tư nhân đã bị doanh nghiệp nhà nước thôn tính. Đến nay, doanh nghiệp nhà nước chiếm hơn 60%.

Thống kê của Bộ Tài chính Trung Quốc cho biết, tỷ số tổng nợ trên tổng tài sản của doanh nghiệp nhà nước là 64,4%, tỷ lệ này của doanh nghiệp trung ương là 67,1% và của doanh nghiệp nhà nước tại các địa phương là 63,1%. Khi tung ra các gói cho vay, ĐCSTQ sẽ cho các doanh nghiệp trung ương và các doanh nghiệp lớn của nhà nước vay trước để đảm bảo rằng họ vượt qua những khó khăn. Còn các doanh nghiệp tư nhân thì không dễ mà vay được.

Giáo sư Tạ Điền còn nói rằng, các gia tộc quyền lực trong ĐCSTQ và các quan chức tham nhũng có thể vay nợ dưới nhiều danh nghĩa khác nhau, nhưng họ lại không minh bạch về cách chi tiêu chúng. Tiền chảy vào túi họ, họ có đầu tư thất bại thì cũng không bị truy cứu. Trước đây khi ông Tập Cận Bình muốn phát triển chip, một lượng lớn công ty đã đổ xô vào ngành này nhưng sau đó hầu hết đã phá sản. Bây giờ lại đến ngành trí tuệ nhân tạo AI. Lượng tiền mà chính quyền Trung Quốc dự định đổ vào AI cũng đang bị giới quyền quý trong đảng nhắm tới và họ cũng có thể dễ dàng lấy được số tiền này.

Nhà phân tích tài chính: Kinh tế suy thoái, có bơm thêm tiền cũng vô dụng

Trong ba năm qua, lượng tiền gửi ngân hàng của Trung Quốc không ngừng tăng lên, tiết kiệm có kỳ hạn của người dân cũng tăng lên đáng kể. Các kênh truyền thông nhà nước đang kêu gọi người dân lấy tiền ra chi tiêu để kích thích nền kinh tế.

Theo số liệu do ngân hàng trung ương Trung Quốc công bố, trước tháng 4 năm nay là thời điểm số tiền gửi có kỳ hạn của người dân và các khoản tiền gửi khác gia tăng mạnh nhất. Cụ thể là tăng từ 75,2 nghìn tỷ nhân dân tệ vào năm 2022 lên 91,6 nghìn tỷ nhân dân tệ vào năm 2023, tăng ròng 16,4 nghìn tỷ nhân dân tệ (hơn 2,2 nghìn tỷ USD).

Thống kê cho thấy, khoảng cách giàu nghèo ở Trung Quốc rất lớn. Khoảng 2% người dân thuộc tầng lớp trung lưu trở lên sở hữu khoảng 80% tài sản. Đặc biệt, chưa đầy 0,1% tầng lớp giàu nhất sở hữu gần 1/3 tài sản.

Ông Tạ nói, “Người dân không có nhiều tiền, để ngăn ngừa khủng hoảng, họ chọn cách an toàn hơn là gửi tiền vào ngân hàng. Người dân không đủ khả năng để mua nhà”; “Nhiều chủ doanh nghiệp tư nhân không vay được tiền, có chút tiền cũng không dám đầu tư, mua sắm. Do đó, cả CPI và PPI đều giảm”.

Theo dữ liệu do Cục Thống kê Trung Quốc công bố gần đây, chỉ số giá tiêu dùng CPI trong tháng Bảy năm nay đã giảm 0,3% so với cùng kỳ năm ngoái; còn chỉ số giá sản xuất PPI trong tháng Sáu giảm 5,4%, chỉ số PPI tháng Bảy lại tiếp tục giảm 4,4% so với tháng Sáu, vượt quá cả ước tính 4,1% của các chuyên gia. Các con số trên cho thấy nhu cầu ở Trung Quốc yếu, sức mua của người tiêu dùng giảm, nền kinh tế khó phục hồi sau dịch bệnh.

Ông Hà Băng (He Bing), một nhà phân tích tài chính cấp cao tại Hoa Kỳ, nói với The Epoch Times vào ngày 15/8 rằng, chính quyền ĐCSTQ đã phát hành rất nhiều tiền nhưng vật giá không tăng, là vì các doanh nghiệp nhìn chung gặp khó khăn trong hoạt động, tỷ lệ thất nghiệp cao, người nghèo thì đông mà nhu cầu lại giảm. Hiện tượng giảm phát trong thời suy thoái kinh tế này cho thấy, nền kinh tế Trung Quốc đã không còn thuốc chữa, có phát hành thêm tiền cũng không hiệu quả.

Ông Tôn Lập Bình (Sun Liping), Giáo sư tại Đại học Thanh Hoa Trung Quốc, cho biết trong một bài viết trên trang cá nhân vào tháng 4 rằng, từ đầu năm nay nguồn cung tiền của Trung Quốc tăng lên nhưng nước này lại đang đối mặt với nguy cơ giảm phát. Nguyên nhân chủ yếu là, tuy dòng tiền trên thị trường khá dồi dào nhưng phần lớn lại chảy vào tầng lớp trên, vào các cơ quan của chính quyền hay các đề án lớn, chứ chưa chảy vào các lĩnh vực có liên quan trực tiếp tới đời sống của nhân dân.

Theo NTD tiếng Trung

Đông Phương biên dịch

Thái Lan có tân thủ tướng nhưng ai thực sự lãnh đạo chính phủ ?

Thu Hằng /RFI 25/8/2023

Một trăm ngày sau cuộc bầu cử Quốc Hội, cuối cùng Thái Lan cũng có tân thủ tướng. Tuy nhiên, doanh nhân Srettha Thavisin lại không phải là người được người dân, đặc biệt là giới trẻ, bầu ra. Thắng lợi của đảng Pheu Thai, đứng đầu liên minh 11 đảng, cũng đánh dấu sự hồi sinh của gia tộc Shinawatra đầy ảnh hưởng ở Thái Lan.

Cựu thủ tướng Thái Lan Thaksin Shinawatra, tại sân bay Don Mueang, Bangkok, ngày 22/08/2023. REUTERS – ATHIT PERAWONGMETHA

Thực vậy, doanh nhân địa ốc Srettha, 61 tuổi, không có thực quyền. Ông thường xuyên bị lu mờ trong chiến dịch tranh cử do Paetongtarn Shinawatra đứng đầu. Cho nên, các nghị sĩ đảng Pheu Thai không nợ nần gì ông Srettha và họ không được bầu theo tiếng tăm của doanh nhân địa ốc. Cũng chính người con gái út của ông Thaksin nằm trong số ứng viên cho chức bộ trưởng Tài Chính.

Gia tộc Shinawatra cũng làm lu mờ “ngày trọng đại” của tân thủ tướng Srettha Thavisin sau khi được Quốc Hội Thái Lan phê chuẩn với sự kiện cựu thủ tướng Thaksin Shinawatra về nước. Đây là thông điệp nói rằng “gia tộc Shinawatra trở lại cầm quyền”. Thay vì vào tù thụ án 8 năm, nhà sáng lập đảng Thai Rak Thai (Người Thái yêu người Thái), tiền thân của đảng Pheu Thai hiện nay, được đưa thẳng đến Bệnh viện Đa khoa Cảnh sát vì lý do sức khỏe do tuổi cao, theo xác nhận ngày 24/08 của một quan chức bộ Tư Pháp Thái Lan.

Giới phân tích đều nhận định với trang CNBC rằng cựu thủ tướng Thái Lan “sẽ tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong đời sống chính trị Thái Lan”, “một cách hợp pháp” dù “ông sẽ không ở trên tuyến đầu”. Thực ra, dù sống lưu vong, cựu thủ tướng vẫn tiếp tục gây ảnh hưởng đến đời sống chính trị Thái Lan. Việc ông Thaksin hồi hương được Thitinan Phongsudhirak, giám đốc điều hành của Viện An ninh và Nghiên cứu Quốc tế, Đại học Chulalongkorn, nhận định là “khép lại một chương quan trọng trong đời sống chính trị Thái Lan bởi vì Thaksin có sức mạnh thống trị trong suốt hai thập niên”.

Ông Thaksin về nước sau 15 năm sống lưu vong, đánh dấu cho sự “hợp tác” với giới tướng lĩnh, theo đó quân đội sẽ tiếp tục giữ ảnh hưởng trong chính phủ. Thỏa thuận này cũng cho thấy “tài đàm phán” của cựu thủ tướng. Ông Thaksin không phải ngồi tù đến 8 năm mà sẽ sớm được quốc vương ân xá, theo nhận định của giáo sư Chachavalpongpun Pavin, Đại học Kyoto (Nhật Bản), bởi vì “Thaksin sẽ không về nước để bị cầm tù”.

Trong trường hợp này, một số nhà phân tích cho rằng ông Thaksin sẽ can thiệp nhiều hơn vào đời sống chính trị vì nhà tỉ phú “không phải là người thụ động”. Dù “hiện đã 74 tuổi, ông Thaksin ít có khả năng trực tiếp cầm quyền” nhưng theo Kasem Prunratanamala, phụ trách nghiên cứu Thái Lan tại VGS-CIMB, nhà tỉ phú sẽ là “nhân vật quan trọng điều hành đảng Pheu Thai trong hậu trường”.

Giáo sư Sirivunnabood, Đại học Mahidol (Thái Lan), cho rằng “đã đến lúc Thái Lan chuyển sang trang mới”. Ông cũng “không nghĩ là đảng Pheu Thai sẽ gặp khó khăn trong tư cách là đảng lãnh đạo chính phủ liên minh”. Tuy nhiên, một số nhà phân tích khác lại tỏ ra quan ngại về mối liên hệ giữa đảng Pheu Thai và tập đoàn quân sự.

Trang Financial Times nhắc lại khi còn là thủ tướng, Thaksin từng xa lánh giới quân sự bảo hoàng và giới tinh hoa thành thị, gây ra tình trạng bất ổn lan rộng ở Bangkok mà đỉnh điểm là cuộc đảo chính năm 2006. Chính ông là “người thay đổi bản chất chính trị Thái Lan” và được những người thuộc tầng lớp lao động Thái tôn kính nhờ những chính sách giải quyết tình trạng bất bình đẳng và phát triển nông thôn.

Xã hội Thái Lan, đặc biệt là giới trẻ quá “chán nản với bầu không khí chính trị cổ lỗ”, muốn thay đổi đời sống chính trị ngày càng bị bóp nghẹt trong suốt thời gian tập đoàn quân sự cầm quyền nên ủng hộ cải cách. Đảng Pheu Thai, đứng thứ hai về số phiếu sau đảng Move Forward trong cuộc bầu cử Quốc Hội, lại đang “gây thiệt hại lớn cho hình ảnh của mình”. Thay vì giương cao ngọn cờ dân chủ mà họ vẫn tự nhận trong thời gian vận động tranh cử, từ giờ Pheu Thai “là một đảng hoàn toàn bảo thủ và ủng hộ chính quyền”, theo nhận định của Ken Mathis Lohatepanont, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Michigan, Hoa Kỳ.