Tại sao Ukraine lại khác với những cuộc chiến tranh trước đây?
Theo New York Times – David Leonhardt Thứ Hai, 21 tháng 2 năm 2022
Đã có hàng chục cuộc chiến trong gần 80 năm kể từ khi Thế chiến II kết thúc. Nhưng nếu Nga xâm lược Ukraine trong những ngày sắp tới, cuộc chiến này sẽ khác với hầu hết các cuộc chiến trước đó. Đó sẽ là một dấu hiệu cho thấy thế giới đang bước vào một kỷ nguyên mới đáng báo động, kỷ nguyên của sự gia tăng chủ nghĩa độc tài.
Đây là hai lý do mà cuộc chiến ở Ukraine sẽ khác biệt với các cuộc chiến khác.
1. Thống trị khu vực
Một cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine dường như liên quan đến một trong những quân đội lớn nhất thế giới xâm lược đất liền vô cớ vào một quốc gia láng giềng. Mục tiêu rõ ràng sẽ là mở rộng sự thống trị trong khu vực, qua sự thôn tính hoặc thành lập chính phủ bù nhìn.
Rất ít có những xung đột kể từ Thế chiến II giống với mô hình này. Một số điểm tương đồng gần nhất là việc Liên Xô xâm lược Afghanistan vào những năm 1970, Tiệp Khắc vào những năm 1960 và Hungary vào những năm 1950 – cũng như Vladimir Putin sáp nhập Crimea vào Nga năm 2014. Về phía Mỹ, Mỹ đã xâm lược Panama vào những năm 1980 và sử dụng CIA để lật đổ chính phủ dân cử ở Guatemala vào những năm 1950. Tất nhiên, nó cũng đã phát động một số cuộc chiến tranh xa xôi, ở Iraq, Việt Nam và những nơi khác.
Nhưng các quốc gia hùng mạnh nhất thế giới hiếm khi sử dụng vũ lực để mở rộng ranh giới hoặc thiết lập các quốc gia vệ tinh trong khu vực của mình. Thay vào đó, họ thường tuân thủ các hiệp ước và quy tắc quốc tế được thiết lập từ những năm 1940. Cụm từ “Pax Americana” mô tả sự ổn định này.
Hòa bình tương đối đã mang lại những lợi ích to lớn. Mức sống đã gia tăng, trung bình con người sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn và thoải mái hơn so với tổ tiên. Trong những thập kỷ gần đây, mức tăng lớn nhất đến với các nước có thu nhập thấp. Sự suy giảm của chiến tranh đóng một vai trò trung tâm: Vào đầu thế kỷ này, tỷ lệ người chết trong các cuộc xung đột vũ trang đã giảm xuống mức thấp nhất trong lịch sử, như Joshua Goldstein, Steven Pinker và các học giả khác đã ghi nhận.
Cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine sẽ là loại chiến tranh hầu như không hề có trong 80 năm qua và trước đó từng được xem là phổ biến. Nó sẽ liên quan đến một quốc gia hùng mạnh mở rộng sự thống trị trong khu vực bằng cách sát nhập một nước láng giềng. Một cuộc chiến như thế này – một cuộc chiến tranh xâm lược tự nguyện – sẽ là một dấu hiệu cho thấy Putin tin rằng Pax Americana đã kết thúc và Mỹ, Liên minh châu Âu và các đồng minh của họ đã trở nên quá yếu ớt trước những hậu quả rất đau đớn.
Như Anne Applebaum đã viết trên tờ The Atlantic, Putin và những người đồng hành của ông là một phần của một nhóm chuyên quyền mới, cùng với những nhà cầm quyền Trung Cộng, Iran và Venezuela: đó là “những người không quan tâm đến các hiệp ước và thỏa thuận ký kết, họ chỉ dùng sức mạnh cứng.”
Đây là lý do tại sao nhiều người ở Đài Loan nhận thấy tình hình ở Ukraine đang gây ớn lạnh, như các đồng nghiệp của tôi trên New York Times là Steven Lee Myers và Amy Qin đã giải thích. Lai I-chung, một quan chức Đài Loan có quan hệ với chính quyền nước này cho biết: “Nếu các cường quốc phương Tây không phản ứng chống lại Nga, họ sẽ thúc đẩy suy nghĩ của Trung Quốc hành động đối với Đài Loan. Nếu thế giới đang bước vào thời đại mà các quốc gia có những quyết định dựa trên sức mạnh quân sự, thì đó sẽ là một thay đổi lớn.
2. Suy thoái dân chủ
Các nhà khoa học chính trị đã cảnh báo trong vài năm qua rằng nền dân chủ đang suy giảm trên khắp thế giới. Larry Diamond của Đại học Stanford mô tả xu hướng này là “suy thoái dân chủ”.
Freedom House, tổ chức theo dõi các quốc gia trên thế giới, báo cáo rằng tự do chính trị toàn cầu đã suy giảm hàng năm kể từ năm 2006. Năm ngoái, Freedom House kết luận, “các quốc gia đang trải qua tình trạng suy thoái nhiều hơn là những quốc gia cải thiện nhất được ghi nhận kể từ khi xu hướng tiêu cực bắt đầu. ”
Một sự sát nhập của Nga đối với Ukraine sẽ góp phần vào cuộc suy thoái dân chủ này theo một cách mới: Một chế độ chuyên quyền sẽ chiếm lấy một nền dân chủ bằng vũ lực.
Ukraine là một quốc gia dân chủ chủ yếu với hơn 40 triệu dân, với tổng thống thân phương Tây, Volodymyr Zelenskyy, người vào năm 2019 đã giành được 73% phiếu bầu trong vòng cuối cùng của cuộc bầu cử. Chiến thắng đó và các cuộc thăm dò gần đây đều cho thấy hầu hết người Ukraine muốn sống ở một quốc gia giống các quốc gia châu Âu và Mỹ hơn là giống Nga.
Tuy nhiên, Putin và nội bộ của ông tin rằng các nền dân chủ tự do đang suy tàn, một quan điểm mà Tập Cận Bình và các quan chức hàng đầu khác của Trung Quốc cùng chia sẻ.
Họ biết rằng Hoa Kỳ và Châu Âu hiện đang đấu tranh để nâng cao mức sống cho phần lớn dân số của họ. Putin và Tập cũng biết rằng nhiều quốc gia phương Tây đang bị phân cực, bị xáo trộn bởi những xung đột văn hóa giữa các khu vực đô thị và các khu vực nông thôn hơn. Các chính đảng lớn yếu (như trong trường hợp của các đảng trung tả cũ ở Anh, Pháp và các nơi khác) hoặc bản thân họ hành xử theo những cách phản dân chủ (như với Đảng Cộng hòa ở Hoa Kỳ ??? Theo tờ NYT – LTS).
Những vấn đề này đã khiến Putin và các phụ tá hàng đầu của ông, tin rằng “trật tự do Mỹ dẫn đầu đang gặp khủng hoảng sâu sắc”, Alexander Gabuev thuộc Trung tâm Carnegie Moscow viết trên tờ The Economist cuối tuần này.
Về quan điểm của chế độ Putin, Gabuev giải thích: “Một trật tự đa cực mới đang hình thành phản ánh sự thay đổi quyền lực không thể ngăn cản đối với các chế độ độc tài ủng hộ các giá trị truyền thống. Một nước Nga mạnh mẽ, đang trỗi dậy là lực lượng tiên phong đằng sau sự xuất hiện của trật tự mới này, cùng với một Trung Quốc đang trỗi dậy ”.
Tình hình ở Ukraine vẫn còn nhiều bất ổn. Putin vẫn có thể chọn không xâm lược, với khả năng xảy ra một cuộc chiến tranh kéo dài, một số lượng lớn thương vong của Nga và bất ổn kinh tế. Một cuộc xâm lược sẽ là một canh bạc ngoạn mục mà hầu như không có sự tương đương hiện đại nào – đó cũng là lý do tại sao nó sẽ là một dấu hiệu cho thấy thế giới có thể đang thay đổi.
HD Press phỏng theo:
© 2022 Công ty Thời báo New York
https://news.yahoo.com/why-ukraine-different-130456686.html
Tags: thế giới, tin tức thế giới, độc tài
